ՄԵՐ ՈՒՂԻՆ Շարժում չէ, այլ Գաղափար է

 

ԿԱՅԾ ՄԻԱՆՍԵԱՆ

Մարտահրավերը պատմական է՝  Հայ ժողովրդի ծագումից ի վեր առաջին անգամ բոլոր հայերին մեկ ընդհանուր արժեքի՝ ազգային պետության շուրջ համախմբվելու կոչ հնչեց:

Հայ ժողովրդի պատմության մեջ առաջին անգամ կոչ արվեց հրաժարվել կուսակցական ոգուց և հայկական ամբողջ ներուժը ծառայեցնել մեկ գործի՝ Հայ ինքնության կայացմանը:

Հայ ինքնության կայացման գործնթացը հենվել է մի գաղափարի վրա, որում բոլոր կատերգորիաները(կրոնական, քաղաքական, տնտեսական, սոցիալական, մշակութային և այլն) համընկել են:

Կրոնականը քաղաքական, տնտեսական, սոցիալական և մշակութային է, Քաղաքականությունը՝ կրոնական, տնտեսական, սոցիալական և մշակութային:

Կատեգորիաների հզորացումը անհնար է, հիմնականում պայմանավորված՝ ինքնիշխանության ավանդույթի բացակայությամբ: Ինքնիշխան պետության բացակայությունն արգելում է ընկալել ինքնավար ոլորտների ստեղծումն առանց այլ կատեգորիաների միջամտության:

Քրիստափոր Միքայելյանը, XIX-րդ դարի վերջին վերցրեց հայկական մոնիզմը ՝ փորձելով  հզորացնել կատեգորիաները՝ նախապատվությունը քաղաքականին տալով:

 Քաղաքականության ծառայության բոլոր ոլորտներից դուրս գալը մարմնավորում է հեղափոխական շարժման այն նկրտումը, որի համար ՀՅԴ- ի հիմնադիրն ավելին է, քան ցանկացած այլ բան: Նրա գաղափարը մարդկանց և գաղափարների «դաշնայնացման» ստեղծումն էր:

 Համոզված լինելով, որ կուսակցությունների տարաբաժանումը լուծում չէ, նա  «կուսակցություն» տերմինը կօգտագործի խոսելու  ոչ թե ՀՅԴ- ի այլ « շարժման » կամ « կազմակերպության » մասին:

 Քրիստափոր Միքայելյանն իր ամբողջ կյանքը գործել է հօգուտ հեղափոխական շարժման միասնության՝ խթանելով Հնչակյան սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության վերադարձը ՀՅԴ-ին, նույնիսկ առաջարկելով փոխել «ՀՅԴ» անվանումը ՝ իր նպատակներին հասնելու համար:

 Քրիստափորը տապալվեց հայ էլիտաների անտեղյակության և իր « աշակերտների » ծուլության պատճառով, բայց կուսակցական նվաճման գաղափարը պահվեց: Այնուամենայնիվ, մինչ այժմ ոչ ոք չի վերցրել միության ջահը և միավորող գաղափարը:

Հայկական ավանդական կուսակցությունները համախմբվում են հիշողության ընդհանուր տարածության մեջ, մինչդեռ նոր ձևավորվողները մարդ-կազմակերպություններ են, ծառայում են  անձնական և մասնավոր հետաքրքրություններին՝ արհամարելով մարդկանց շահերը: Հայաստանում կուսակցությունները  դատարկ ռումբերի հոմանիշներ են, և հայերը մերժել են դրանք:

Քրիստափորը ժառանգություն թողեց, բայց ՀՅԴ ոչ մի ղեկավարություն չընկալեց դա՝ անտարբերության, անուշադրության կամ ծուլության պատճառով: Այնուամենայնիվ, ավանդական նորմայից այն կողմ անցնելու գաղափարը այսօր հիմնարար է տարբեր մակարդակներում:

Առաջին անգամ գոյություն ունի սուբյեկտ, որը մաս է կազմում անկուսակցական հայոց քաղաքական կյանքի պատմության:

  ՄԵՐ ՈՒՂԻՆ պատմական հայեցակարգը մերժում է փաստերի և գաղափարական աղանդավորության մասնատումը: ՄԵՐ ՈՒՂԻՆ չի հաստատում աշխարհիկ այս միտումը, որը բաղկացած է պատմության և գաղափարախոսության խառնաշփոթից: Պատմությունը բացառիկ գաղափարախոսություն չէ, բայց ներառական սոցիալական գիտություն է:

Հետո, ազգային մակարդակում, առաջին անգամ, գոյություն ունի մի սուբյեկտ, որը հիմնված է ինքնիշխան պետության և օրենքի գերակայության վրա, միակ առաջնորդող միավորը, որը կենսունակ է, եթե հայերը հասկանան դրա իմաստն ու ծավալը, անցնելով քաղաքական երևակայությունների ընդհանուր արժեքների հասկացության նկատմամբ:

Կրոնը և լեզուն չեն կարող լինել միակ հայկական ընդհանուր արժեքները: Պետությունը պետք է լինի ազգային ինքնության հրթիռի երրորդ փուլը, ոչ թե ստեղծի հետխորհրդային նահապետական վարչակարգ, ինչպես հիմարորեն պատկերացրեցին նախորդ երեք ռեժիմները (Լևոն, Ռոբերտ, Սերժ) և նրանց քաղաքական կողմնակիցները, այլ պետություն կառուցել ՝ իշխողների և կառավարողների, իշխանությունների և քաղաքացիական հասարակության միջև սոցիալական պայմանագրի գաղափարի հիման վրա:

 Վերջապես, քաղաքական մակարդակում, ՄԵՐ ՈՒՂԻՆ-ի ուժը հենվում է ներկայիս նորմերից այն կողմ անցնելու այս գաղափարի վրա: Ոչ, մարտական գործողությունների եզրին գտնվող մեկ կազմակերպության ֆիքսված և հետադարձ սխեմաների վրա:

 Բոլոր հայկական կողմերը ձախողվել են նեղ մտածելակերպից, հարմարվելու անկարողությունից և ինքն արդարության զգացումներից: Թափանցիկությունը, նոր աշխարհին հարմարվելու ուժն է  և դժգոհությունից, անտեղյակությունից, անհանդուրժողականությունից և անհամապատասխանությունից հրաժարվելու ճանապարհը:

ՄԵՐ ՈՒՂԻՆ-ի ուժը դաշնայնացման այս գաղափարն է `ոգեշնչված Քրիստափոր Միքայելյանի կողմից՝  հայ հանճարի, ով գիտեր, թե  ինչպես կարելի է Դուրկհայմի ինտեգրման իմաստը կապել Հոբսի բնության ուժի հետ:

ՄԵՐ ՈՒՂԻՆ քայլում է այս եղանակով…