(Մաս 10)
Ցավոք, մենք տեսնում ենք, որ այս ամենը տեղի չի ունենում: Տեղեկատվության պաշտոնական աղբյուրներին ազատ հասանելիություն ունեն միայն պետական լրատվամիջոցները՝ Հանրային հեռուստաընկերությունն ու Արմենպրեսը և, չգիտես ինչու, Փաշինյան ընտանիքին պատկանող Հայկական ժամանակ օրաթերթը։
Դավիթ Ստեփանյան
ԱՊԱՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՊԱՅՔԱՐԻ ՄԵԹՈԴՆԵՐ ԵՎ ԱՌԱՋԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
Նշելով խնդրի էությունը, դրա աղբյուրները, մեխանիզմները, պատումներն ու նպատակները ՝ անհրաժեշտ է փորձել դուրս գալ այս կործանարար երևույթի դեմ պայքարի մեթոդների, մեխանիզմների միջոցով: Ի սկզբանե հարկ է արձանագրել, որ Հայաստանի տեղեկատվական տարածքում առկա իրավիճակն ակնհայտորեն լուրջ է և պարունակում է շոշափելի սպառնալիքներ առաջին հերթին գործող իշխանության և ապա արդեն բուն հանրության դեմ:
Ընդ որում, հարկ է նշել, որ իշխանության արձագանքը հայկական տեղեկատվական տիրույթում ծավալված վակխանալիային ակնհայտորեն շատ ցանկալի տպավորություն է թողնում։ Նիկոլ Փաշինյանն ու նրա մերձավոր շրջապատն անգամ չեն էլ փորձում ինչ-որ կերպ խրախուսել իրենց դեմ չպայքարող և Հայաստանում իրավիճակն օբյեկտիվորեն լուսաբանող լրատվամիջոցներից քչերին։ Կասկածից վեր է, որ իշխանության կողմից Հայաստանում ապատեղեկատվության տարածումը կանխելու ուղղությամբ գործադրվող ջանքերն ակնհայտորեն բավարար չեն, եթե, իհարկե, դրանք ձեռնարկվեն։
Մինչդեռ տեղեկատվության անանուն աղբյուրները, իշխանության դեմ աշխատող, բայց շարքային քաղաքացիների նյարդերին ու հոգեկանին հարվածող ֆեյքերն ու լրատվամիջոցները, անկասկած, չարիք են՝ ուղղված հայ հասարակության, ժողովրդի և բուն պետականության դեմ։ Եվ ահա այստեղ հարկ է նշել, որ նման վիճակի համար պատասխանատվության առյուծի բաժինը հենց իշխանությանն է:
ՊԵՏԱԿԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԻ ԱՇԽԱՏԱՆՔԸ
Ապատեղեկատվության և ֆեյքերի դեմ պայքարի միջոցներից մեկն առաջին հերթին լրատվամիջոցներին, համապատասխանաբար, հանրությանը ստուգված, պաշտոնական տեղեկատվության տրամադրումն է։ Սա ավելի օգտակար միջոց է, քան իշխանության կողմից սեփական բանակի ապատեղեկատվական ֆեյքերի ստեղծումը։ Դրա համար անհրաժեշտ է պաշտոնական տեղեկատվության՝ հնարավորինս դյուրացված հասանելիություն տրամադրել բոլոր հայկական լրատվամիջոցներին՝ առանց բացառության, այլ ոչ միայն ընտրյալներին։ Անհրաժեշտ է պարտավորեցնել բոլոր գերատեսչությունների մամուլի քարտուղարներին հնարավորինս սեղմ ժամկետում ԶԼՄ-ների պահանջով տրամադրել ցանկացած տեղեկատվություն, իհարկե, բացառությամբ պետական գաղտնիքի հետ առնչություն ունեցող տեղեկատվության։ Ընդ որում, այստեղ էլ այն, ինչը պետական գաղտնիք է, պետք է ունենա հստակ օրենսդրական սահմանում։
Ցավոք, մենք տեսնում ենք, որ այս ամենը տեղի չի ունենում: Տեղեկատվության պաշտոնական աղբյուրներին ազատ հասանելիություն ունեն միայն պետական լրատվամիջոցները՝ Հանրային հեռուստաընկերությունն ու Արմենպրեսը և, չգիտես ինչու, Փաշինյան ընտանիքին պատկանող Հայկական ժամանակ օրաթերթը։ Շատ հաճախ որոշակի, իշխանության նեղ շահերից բխող տեղեկատվությունը լրատվական դաշտ է նետվում նրա ներկայացուցիչներին պատկանող կամ փոխկապակցված լրատվամիջոցների միջոցով։ Մնացած ԶԼՄ-ները, պետական գերատեսչությունները «ֆուտբոլ» են խաղում, իրար «պաս են տալիս», տեղեկատվություն տրամադրելու համար ամիսներ շարունակ քաշքշում իրար և այլն։ Իհարկե, կան նաև պետական գերատեսչությունների կողմից լրագրողների հետ տարվող լավ աշխատանքի օրինակներ, օրինակ, մայիսի 11-ին Սոթքի վրա ադրբեջանական հարձակման ժամանակ Հայաստանի պաշտպանության նախարարության աշխատանքը։ Բայց դրանք ավելի շուտ բացառություն են կանոնից:
Մինչդեռ Ադրբեջանի հետ տեղեկատվական պատերազմի, հայկական պետականությունը ներսից քանդող սրիկաների դեմ պայքարի ներկա փուլում պետական կառույցները պետք է աշխատեն ԶԼՄ-ների հետ՝ նրանց առաջ մղելու համար։ Ժամանակակից աշխարհում տեղեկատվությունն ու նույնիսկ ապատեղեկատվությունն «ապրում» են մեկ ժամ, լավագույն դեպքում՝ մեկ օր։ Ըստ այդմ, ակնհայտ ապատեղեկատվության հերքման հրապարակումը միայն դրա հայտնվելու հաջորդ օրը գրեթե անիմաստ է։ Հայկական լրատվական դաշտում տիրող վախի իրավիճակն առաջին հերթին պահանջում է ԶԼՄ-ների հետ շփման համար պատասխանատու գերատեսչությունների պետական պաշտոնյաների լավ, համակարգված աշխատանք։ Սյունիքում կամ Արցախում տիրող իրավիճակի մասին նույն տեղեկատվությունը պետք է ստացվի ՊՆ-ից, ԱԱԾ-ից, Տարածքային կառավարման նախարարությունից, ի վերջո ՝ մարզի համայնքային մարմիններից, այլ ոչ թե Սյունիքի ու Արցախի «մեր աղբյուրներից»։
Այսպիսով, եթե պետությունը, կառավարությունը, իշխանությունն իսկապես ցանկանում են կանխել ապատեղեկատվության տարածումը, ապա պետք է մտահոգվեն տեղեկատվության տրամադրմամբ: Այդ թվում՝ տեղեկատվական մակարդակում Ադրբեջանի հետ պատերազմը դեռևս չի ավարտվել, այն շարունակվում է։ Խուճապային տրամադրությունների ու ապատեղեկատվության տարածումը բացառող տեղեկատվական խորապատկերը, անկասկած, այս պատերազմի հաջող վարման գրավականներից մեկն է։ Սկսած իշխանությունից, վերջացրած ընդդիմությամբ անհրաժեշտ է դադարեցնել թշնամիների ջրաղացին ջուր լցնելու գործընթացը՝ չվնասելով սեփական ժողովրդի առանց այդ էլ չապաքինված վերքերը: Եվ դա կարելի է և պետք է անել որպես ապատեղեկատվության հարձակման օբյեկտ հանդիսացող հանրությանը պաշտոնական, իրական տեղեկատվություն տրամադրելու միջոցով և անել իր ժամանակին ու ժամանակից վաղ: