Քանի որ Բալթիկ ծովում Ռուսաստանի ռազմածովային դիրքերը շատ թույլ են, ցանկացած հակամարտություն անմիջապես կուղեկցվի Բալթյան երկրներում, Ֆինլանդիայում և Լեհաստանում կարևոր նավահանգիստների գրավման փորձերով», — ասում է Ստեֆան Լունդքվիստը։
The Wall Street Journal
The Wall Street Journal․ ԱՄՆ-ն ուժեղացնում է Եվրոպայի հյուսիսային ճակատը՝ վախենալով Ռուսաստանի հետ պատերազմից։ ՆԱՏՕ-ն ավելի մահաբեր դարձնելու ձգտմամբ Պենտագոնը կենտրոնանում է Հյուսիսային բևեռի և Բալթիկայի վրա
Վերջերս վաղ առավոտյան մի քանի ամերիկացի ծովային հետևակայիններ դիրքավորվեցին այս խաղաղ շվեդական կղզու դաշտում՝ մոտավորապես 200 մղոն հեռավորության վրա ռուսական Կալինինգրադ քաղաքից, և գործարկեցին իրենց շարժական հրթիռային համակարգը։ Ճշգրիտ զինամթերքը ընկավ Բալթիկ ծով, սակայն ուղարկեց հստակ ազդանշան Ռուսաստանին՝ նույնիսկ այն ժամանակ, երբ նախագահ Թրամփը ՆԱՏՕ-ն ներքաշել է պատմական ճգնաժամի մեջ՝ կասկածի տակ դնելով նրա արդյունավետությունը, ԱՄՆ զինված ուժերը Հյուսիսային Եվրոպայում կրկնապատկում են իրենց ջանքերը։ Թրամփի վարչակազմը ցանկանում է, որ Հյուսիսատլանտյան դաշինքը դառնա ավելի «մահաբեր»։ Փորձարարական տարածք է ընտրվել Եվրոպայի հյուսիսը, որտեղ ՆԱՏՕ-ն երկու կողմից սահմանակից է Ռուսաստանին։
Որոշ եվրոպացի պաշտոնյաներ մտահոգված են, որ ԱՄՆ նվիրվածությունը տրանսատլանտյան դաշինքին նվազում է՝ հաշվի առնելով Թրամփի քննադատությունը և արտասահմանում ռազմական ներկայությունը կրճատելու նրա հռչակված ցանկությունը, սակայն ամերիկացի ռազմական հրամանատարները հայտարարում են, որ իրենց դիրքորոշումը մնում է անփոփոխ։
«ԱՄՆ բանակի տեսանկյունից իմ հրամանները չեն փոխվել», — ասում է բրիգադային գեներալ Էնդրյու Սասլավը, ԱՄՆ բանակի Եվրոպայի և Աֆրիկայի օպերացիաների շտաբի պետի տեղակալը։ Թեև ԱՄՆ մասնակցության ապագան «հոգիս է զբաղեցնում», հավելում է նա, «ես այնքան երկար եմ զբաղվել այս գործով, որ չարժե չափազանց կենտրոնանալ քաղաքական միտումների և հայտարարությունների վրա, որոնք հրամաններ չեն»։
Հյուսիսային Եվրոպան և Բալթյան երկրները դարձել են ԱՄՆ ռազմական ծրագրերի առանցք, քանի որ նրանց մուտքը ծովային ուղիներին, տարածքը և էներգակիրների պաշարները կենսական նշանակություն կունենան Արևմուտքի համար նոր աշխարհաքաղաքական հակամարտությունների դարաշրջանում։ Այս տարածաշրջանը կոշտ դիրք է զբաղեցրել Ռուսաստանի նկատմամբ և գլխավորում է եվրոպական վերազինման ու պաշտպանական բյուջեների ավելացման ջանքերը, ներառյալ՝ Ուկրաինայի զինված ուժերի աջակցությունը։
Երեքշաբաթյա զորավարժությունների ընթացքում ԱՄՆ և Բրիտանիայի ուժերը միացան Հյուսիսային Եվրոպայի և Բալթիկայի երկրների ուժերին՝ պատերազմական սցենարների մշակման նպատակով, ներառյալ՝ մարտական կրակով ուսումնական վարժանքներ, անօդաչուներով արյան մատակարարում և դեսանտավորում Հյուսիսային բևեռային շրջաններում՝ Նորվեգիայում։
Նպատակը երկակի էր՝ զսպել Ռուսաստանի ագրեսիան և ավելի ամուր կերպով ինտեգրել դաշնակիցներին այս ռազմավարական տարածաշրջանում, այդ թվում՝ ՆԱՏՕ-ի նոր անդամներ Ֆինլանդիային և Շվեդիային։
«Այժմ, երբ Ֆինլանդիան և Շվեդիան դարձել են ՆԱՏՕ-ի անդամներ, մենք ունենք ՆԱՏՕ-ի չխզվող տարածք՝ հյուսիսում՝ Հյուսիսային բևեռական շրջաններից վերև», — ասում է Քրիստիան Աթլանդը՝ Նորվեգիայի Պաշտպանական հետազոտությունների ինստիտուտի ավագ գիտաշխատողը։ «ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումը հյուսիսում նաև հեշտացնում է Բալթյան երկրներ ուժերի տեղափոխումը ռազմական ճգնաժամի կամ հակամարտության դեպքում»։
▪️ Պաշտոնյաներն ընդգծում են, որ տարածաշրջանի և Վաշինգտոնի հարաբերությունների խորացումն իր մեջ չի պարունակում ՆԱՏՕ-ի միասնականությանը սպառնալու նպատակ։ «Խոսքը փակ ակումբ ստեղծելու մասին չէ, այլ ՆԱՏՕ-ն ուժեղացնելու», — ասում է Շվեդիայի պաշտպանության շտաբի պետ Կառլ-Յոհան Էդստրոմը։ «Բայց միաժամանակ կարելի է իրականացնել երկկողմ կամ բազմակողմ համագործակցություն և գործողություններ։ Դա միայն կամրապնդի կոլեկտիվ պաշտպանությունը»։
Գոթլանդը Հյուսիսային Եվրոպայի ամենաառանցքային կետերից մեկն է՝ հնարավորություն տալով տեղակայել սենսորներ և հեռահար զենքեր՝ վերահսկելու Բալթիկայի օդային և ծովային տարածքը։ Շվեդիայի պաշտպանության նախկին նախարար Միքայել Բյուդենը հայտարարել է, որ Պուտինը «աչքը չի կտրում» Գոթլանդից։
«Քանի որ Բալթիկ ծովում Ռուսաստանի ռազմածովային դիրքերը շատ թույլ են, ցանկացածմհակամարտություն անմիջապես կուղեկցվի Բալթյան երկրներում, Ֆինլանդիայում և Լեհաստանում կարևոր նավահանգիստների գրավման փորձերով», — ասում է Ստեֆան Լունդքվիստը՝ Շվեդիայի Արկտիկայի անվտանգության հարցերով կենտրոնի ղեկավար։ «Գոթլանդի ռազմավարական դիրքը, ամենայն հավանականությամբ, կդառնա հակամարտության սկզբնական փուլում թշնամական գործողությունների թատերաբեմ», — հավելում է նա։
Բազմաթիվ տարիների ապառազմականացումից հետո Գոթլանդը հայտնվել է շվեդականնվերազինման կենտրոնում։ Պատերազմի դեպքում կղզին կարող է ծառայել որպես ՆԱՏՕ-ի լոգիստիկ կենտրոն և ծովային հաղորդակցության ուղիների վերահսկման հենակետ, ինչպես նաև աջակցել հարձակողական ուժերի ձևավորմանը՝ հակառակորդի խորքային տարածք հարվածներ հասցնելու համար։
Պատերազմական ժամանակահատվածում կղզում զորքերի կանխատեսվող քանակը կազմում է մոտ 4500 զինծառայող, և ամեն տարի այստեղ ժամանում են հարյուրավոր զորակոչիկներ։ Նրանք չեն հարմարվում տեղացիների կյանքի ռիթմին, որոնցից շատերը վերջին տարիներին տեղափոխվել են Գոթլանդ՝ հրապուրվելով բնության հանգստությամբ և միջնադարյան բետոնապատ փողոցներով՝ չհարմարվելով իրենց բակի՝ կրակահրապարակի տեսքին։
Գոթլանդի պաշտպանության մոդելավորման նպատակով նախորդ շաբաթ բրիտանական դեսանտայինների հետախուզական ջոկատն իրականացրեց հետախուզական գործողություն։ Միքանի օր անց 110 բրիտանացի դեսանտայիններ A400M տեսակի երկու բեռնատար ինքնաթիռներից ցատկեցին 1000 ֆուտ (մոտ 300 մետր) բարձրությունից բաց դաշտում և այնուհետև ողջ գիշեր շարժվեցին անտառով՝ ապահովելու օդանավերի վայրէջքի գոտու անվտանգությունը։
Միաժամանակ, մոտ կեսգիշերին, ԱՄՆ ծովային հետևակի ջոկատը ժամանեց շրջան՝ բերելով շարժական հրթիռային համակարգ, որը կարելի է արագ տեղակայել պատերազմի դեպքում։ Մի քանի ժամ առաջ ծովային հետևակայինները գտնվում էին Նորվեգիայում։ Զինվորական ուսումնական մարտական հրթիռների՝ բետոնե ձողերի, գործարկումից հետո նրանք համակարգով տեղափոխվեցին Ֆինլանդիա՝ նմանատիպ ցուցադրություն իրականացնելու նպատակով։
M142 բարձր շարժունակությամբ հրթիռահրետանային համակարգը, հայտնի որպես HIMARS, արմատապես փոխեց պատերազմական իրադրությունը Ուկրաինայում՝ այն բանից հետո, երբ ԱՄՆ-ը այն տրամադրեց 2022 թվականի կեսերին։ Համակարգը արձակում է GuidedMultiple Launch Rocket System (GMLRS) տեսակի կառավարվող հրթիռներ՝ շուրջ 45 մղոն (մոտ 70 կմ) հեռահարությամբ, ինչպես նաև ATACMS (ArmyTactical Missile System) տեսակի հրթիռներ, որոնք կարող են թռչել մինչև 186 մղոն (մոտ 300 կմ)։
Ուկրաինան այս համակարգը օգտագործել է ռուսական լոգիստիկ հենակետերին, տանկերին, կամուրջներին, հետևակային խմբերին և զինամթերքի պահեստներին հարվածներ հասցնելուհամար։ Այժմ, երբ Թրամփի վարչակազմը դադարեցրել է Ուկրաինային զենքի մատակարարումները, այդ հաջողությունները հայտնվել են փլուզման վտանգի տակ։
ՆԱՏՕ անդամ պետությունների հիմնական խնդիրներից մեկը իրենց ռազմական համակարգերի անխափան փոխգործակցության ապահովումն է։ Գոթլանդում ԱՄՆ ղեկավարությամբ իրականացված հրթիռային գործարկումն իրականացվել է բարդ բազմազգ հաղորդակցական համակարգի միջոցով, որն ընդգրկում է սենսորներ, կառավարման համակարգեր և օդանավակայաններ մի քանի երկրներում։ Լիտվայում ՆԱՏՕ-ի ուժերը վարժանքներ անցկացրեցին տարհանման և տուժածներին օգնություն ցուցաբերելու ուղղությամբ՝ կիրառելով բժշկական և տարհանման երեք տարբեր համակարգեր, որոնցից յուրաքանչյուրը պատկանում է տարբեր երկրներին։
Տեխնոլոգիական նորարարությունների արագ զարգացումը, որոնցում գերակշռում են մասնավոր ընկերությունները, այլ ոչ թե կառավարությունները, ավելի է բարդացրել նման համակարգումը։ «Այսօր մեր առջև կանգնած է խնդիր՝ ինչպես պահպանել դաշինքի միասնականությունը նման արագ փոփոխությունների պայմաններում», — նշել է ԱՄՆ բանակի Եվրոպայի օպերացիոն շտաբի պետի տեղակալ գեներալ Սասլավը։
Աղբյուրը՝