Սահմանապահների վերջին արտահայտությունները՝ «գնացեք ձեր Թրամփի ուղով», վկայում են, որ Վրաստանը փորձում է Ադրբեջանի համար փակ պահել գործող ճանապարհներն այնքան ժամանակ, քանի դեռ նոր երկաթուղային ուղին կառուցված չէ, ինչը նախատեսվում է ոչ շուտ քան երկու տարում։
Գեորգի Թումասյան
«Գիորգի Թումասյան» YouTube-յան ալիքի տեսանյութում վրացահայ հասարակական գործիչ Գերոգի Թումասյանը քննարկում է Վրաստան-Ադրբեջան և Վրաստան-Հայաստան հարաբերություններում ի հայտ եկած նոր սկանդալը: Տեսանյութի բովանդակությունը հիմնված է ադրբեջանական պետական լրատվամիջոցի՝ Minval.az-ի հրապարակման վրա, որը քննադատում է Վրաստանին:
Թումասյանն ասաց, որ պատրաստվում է մանրամասն տեղեկացնել, թե ինչ է տեղի ունենում, և նշեց, որ նման տեղեկատվություն այլ աղբյուրներում դեռևս գրեթե անհնար է գտնել։ Նրա կարծիքով՝ սա ևս մեկ անգամ ապացուցում է իր աշխատանքի կարևորությունն ու յուրահատկությունը։
Նա հիշեցրեց, որ օրեր առաջ քննարկել էին ադրբեջանական պաշտոնական ԶԼՄ «Կալիբր AZ»-ի հրապարակումները Վրաստանի կողմից ադրբեջանական բեռնատարների սահմանափակման վերաբերյալ։ Թումասյանը ասաց, որ այդ վերլուծությունն արդեն հասանելի է ալիքում և լայն տարածում է գտել՝ հավաքելով ավելի քան հիսուն հազար դիտում։ Նա նշեց, որ պետք է անդրադառնալ Ադրբեջանի մեկ այլ պետական ԶԼՄ՝ «Մինվալ AZ»-ի նոր հրապարակմանը, որը, ըստ նրա, արդեն լուրջ արձագանք է ստանում։ Թումասյանը նշեց վերնագիրը․ «Վրաստանը խաղում է խաղաղության դեմ. Թբիլիսին փորձում է Բաքվի համբերությունը»։ Նա ընդգծեց, որ արդեն վերնագրից պարզ է դառնում քաղաքական լարվածության էությունը։
Թումասյանը ներկայացրեց հոդվածի բովանդակությունը՝ նշելով, որ վերջին ամիսներին Բաքու-Թբիլիսի հարաբերությունները ջերմ չեն, և սա, ինչպես ընդգծեց նա, պարզապես տեխնիկական խնդիրների պատահական շղթա չէ, այլ Վրաստանի փոփոխվող քաղաքական տրամաբանության հետևանք։ Նրա խոսքով՝ «Մինվալ AZ»-ը նկարագրում է, որ իրավիճակը Վրաստանի սահմանին մնում է լարված, և ադրբեջանցի վարորդները սեպտեմբերից բախվում են համակարգային խոչընդոտների, որոնց լուծման համար, ինչպես նշեց Թումասյանը, Վրաստանը ո՛չ քաղաքական, ո՛չ տեխնիկական կամք չի դրսևորում։
Ավելին՝ նա նշեց, որ «Մինվալ AZ»-ը բացահայտում է Վրաստանի նոր քայլը, որը վերաբերում է տարածաշրջանի լոգիստիկ ճարտարապետությանը։ Թումասյանը ասաց, որ հոդվածի համաձայն՝ Ադրբեջանը Վրաստանից ստացել է անսպասելի բարձր գին՝ Գարդաբանի–Սադախլո 111 կմ երկաթուղային հատվածով նավթամթերք տեղափոխելու համար։ Ըստ նրա՝ Վրաստանը պահանջել է 92 դոլար մեկ տոննայի համար, ինչը կազմում է 0.82 դոլար մեկ տոննա/կմ-ի համար։ Նա նշեց, որ սա 40 անգամ ավելի բարձր է, քան նույն տրամաբանությամբ Ադրբեջանը սահմանում է իր տարածքում։
Թումասյանը ասաց, որ «Մինվալ AZ»-ը համեմատում է նաև Վրաստանի սեփական սակագները, ըստ որոնց՝ դեպի Բաթումի կամ Փոթի ադրբեջանական նավթամթերքը տեղափոխվում է գրեթե 20 անգամ պակաս վճարով։ Սա, ինչպես դիտարկում է նա, ադրբեջանական աղբյուրներում գնահատվում է որպես քաղաքական, ոչ թե կոմերցիոն որոշում, որը Բաքվում ընկալվում է որպես անբարյացկամ քայլ։
Այնուհետև Թումասյանը նշեց, որ ըստ ադրբեջանական աղբյուրների՝ նոյեմբերի 28-ին Գաբալայում Հայաստանի և Ադրբեջանի պատվիրակները քննարկել են Հայաստանի համար ադրբեջանական նավթի կամ նավթամթերքի մատակարարման հնարավորությունը՝ Վրաստանի տարածքով։ Նա ընդգծեց, որ սա նորություն է, բայց ունի իր տրամաբանությունը։ Նրա կարծիքով՝ Հայաստանն իսկապես փորձում է տնտեսական բաղադրիչերով ամրապնդել խաղաղության օրակարգը և նվազեցնել Ռուսաստանի նավթային կախվածությունը՝ ստանձնելով նոր, հավասարակշռող ուղություններ։ Թումասյանն ավելացրեց, որ նման համագործակցությունը կարող է փոխշահավետ լինել երկու երկրների համար՝ Հայաստանը կարողանա գնել նավթամթերք, իսկ Ադրբեջանը՝ վաճառել կամ անցկացնել Հայաստանով դեպի ԵՄ շուկա, ինչպես անում է Վրաստանի հետ։
Այնուհետև նա հարցադրեց՝ ինչո՞ւ է Վրաստանը նման վարքագիծ դրսևորում։ Թումասյանը նշեց, որ իր համոզմամբ սա ռուսական ուղղորդում է։ Նա ասաց, որ Ռուսաստանը շահագրգռված է արգելափակել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ձևավորվող տնտեսական ուղիները և Վրաստանի միջոցով ստեղծել լոգիստիկ խոչընդոտներ, որպեսզի տարածաշրջանը կախված մնա ռուսական վերահսկողությունից։
Թումասյանը հիշեցրեց, որ սահմանապահների վերջին արտահայտությունները՝ «գնացեք ձեր Թրամփի ուղով», վկայում են, որ Վրաստանը փորձում է Ադրբեջանի համար փակ պահել գործող ճանապարհներն այնքան ժամանակ, քանի դեռ նոր երկաթուղային ուղին կառուցված չէ, ինչը նախատեսվում է ոչ շուտ քան երկու տարում։ Նրա կարծիքով՝ սա հենց այն պատճառով է, որ Ռուսաստանը լիովին վերահսկում է Վրաստանի ռազմավարական ոլորտները։
Վերջում Թումասյանը նշեց, որ այս իրավիճակը խորքային հետևանքներ կարող է ունենալ տարածաշրջանի խաղաղության գործընթացի համար և ընդգծեց, որ անհրաժեշտ է խորքային վերլուծություն, քանի որ խնդիրը վերաբերում է ոչ միայն տնտեսական ուղիներին, այլ տարածաշրջանային անվտանգության ընդհանուր ճարտարապետությանը։
Տեսանյութն ամբողջությամբ՝