Խաժակ Այնթապեան
«Երեք հայ միասին քառաձայն երգչախումբ մը կը կազմեն
– Երեք հոգիով քառաձայն երգչախումբ կ’ըլլա՞յ…
– Երեք հոգիով դժուար թէ ըլլայ բայց երեք հայերով անպայման կ’ըլլայ , մանաւանդ եթէ մէկը հայաստանցի , միւսը այնճարցի իսկ երրորդն ալ «եապանճի» ըլլայ:
– Հայաստանցին ու այնճարցին հասկցանք , «եապանճի»ն ո՞վ է ….
– Ան որ մուսալեռցի չէ , այնճարցիներուն համար ան եապանճի է … Պայմանաւ սակայն որ ծագումով հայ է իսկ արմատներով կամ վանեցի է , կամ սասունցի կամ մշեցի կամ ալ կիլիկեցի է….
Ինչ որ է … Կարեւորը երգչախումբը պատրաստ է ու զարմանալիօրէն ան քառաձայն է … Թէեւ ասոնց բոլորին ձայն ալ անուշ է , մէկը սոփրանօ միւսը թենոր միւսն ալ ալթօ է , սակայն երեք հոգիով իրենց երգածէն կարծես թէ քառաձայն աղմուկ մը կ’ելլէ…
Ինչո՞ւ այդպէս է , որովհետեւ միաժամանակ ամէն մէկը իր սրտին ուզած երգը կը փչէ… Այնճարցին կ’երգէ թէ մուսա լերան գիւղերէն ինչպէս Այնճար եկած է , նոյն ատեն Հայաստանցին ալագեազին գովքը կը հիւսէ իսկ «եապանճի»ն ալ իր Մշոյ սէգ սարերը կը յիշէ… Թէեւ բոլորին երգն ալ հայոց աշխարհի սիգապանծ լեռներուն նուիրուած է , սակայն երբ ամէն մէկը միեւնոյն ատեն տարբեր երգ երգէ , լսողը միայն աղմուկ կ’ունկնդրէ… Չէ՞ք կարծեր որ այս խնդիրը այլեւս լուծող մը պէտք է… Հաւատացէք շատ բարդ հարց մը չէ , ընդամէնը ազգային խմբավար մը ու «մանղալ» մը պէտք է : Քանի որ այսօր կիրակի է , իմ մանղալս պատրաստ է … Նկատի առնելով նաեւ որ այսօր Մուսա լեռան հերոսամարտի օրն է , մուսալեռցի ազգային բժիշկն ալ որպէս խմբավար ձեր տրամադրութեան տակ է …Եկէք ամէն մէկուդ գաւաթ մը օղի խմցնեմ ու այս երգչախումբը այնպէս մը խմբավարեմ , որ նոյնիսկ եթէ ամէն մէկը իր երգը երգէ , լսողը թող « Սարերի Հովին Մեռնեմ» ունկնդրէ…
Անշուշտ նախքան ունկնդրէ , լաւ կ’ըլլայ որ երկու կամ երեք գաւաթ օղի ալ լսողը խմէ …»