Ամէն մի յեղափոխական գործիչ ստիպուած է ժամանակ առ ժամանակ թողնել իր բուն գործը եւ զբաղուել այդ աղբերով, որոնք ընկնում են ոտքերի տակ եւ խանգարում իր կանոնաւոր ընթացքը։
Ն. Պէրպէրեան
Հայ ժողովուրդի տանջուող սրտէն խօսող Յեղափոխականը, Մեր Լեռներուն պէս անսասան կամքով գործող Դաշնակցականը
Յուշատետր
Յունուար 18ի այս օրը մեր ժողովուրդը կը նշէ ծննդեան տարեդարձը Հայ Յեղափոխականի եւ Դաշնակցականի բացառիկ այն դէմքին, որ իր խօսքով եւ գործքով անմահացաւ ՌՈՍՏՈՄ անունով՝ հայոց սերունդներուն կտակելով Ազգի եւ Հայրենիքի ամբողջական ազատագրութեան ու Հայ Աշխատաւոր Մարդու լիիրաւ ինքնահաստատման եւ զարգացման սրբազան տեսլականը։
Ժամանակի թաւալումին հետ աւելիով բիւրեղացող եւ այժմէական իր հնչեղութիւնը վերանորոգող ժառանգ է ՌՈՍՏՈՄի գաղափարական աւանդը, որ ներշնչման անխառն աղբիւր եւ ոգեւորման կենդանի ու առաջնորդող օրինակ կը շարունակէ մնալ հայ ժողովուրդի իրերայաջորդ սերունդներուն կողմէ մղուող ամբողջական ազատագրումի անդուլ պայքարին համար։
Ռոստոմի գաղափարական կրթիչ խօսքն ու մարտունակ անխոնջ գործը, երկաթեայ կազմակերպ կամքն ու յեղափոխական խստապահանջ ոգին ինչպէս երէկ, նոյնպէս եւ այսօր հայոց սերունդներուն կ՚ընծայեն ազգային-քաղաքական ինքնաճանաչողութիւն վերաթարմացնելու, խորացնելու եւ զարգացման հարազատ հունով յառաջ մղելու ուխտի վերանորոգման գօտեպնդիչ պահը։
Ռոստոմի նուիրուած Յուշատետրի իւրաքանչիւր էջ, այդ առումով, կը վերածուի ոգեւորման առիթի՝ լուսարձակի տակ առնելով հայ ազգային-ազատագրական շարժման դժուարին, այլեւ արիւնալի՛ ուղին հունաւորող եւ դէպի վերջնական յաղթանակ առաջնորդող ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՅԵՂԱՓՈԽՈՒԹԵԱՆ ԱՒԱՆԴը՝ Հայաստանի եւ հայութեան ազգային-քաղաքական վերածնունդի բոլո՜ր ուղղութիւններով։
Յուշատետրի այսօրուան անդրադարձը լուսարձակի տակ կ՚առնէ Ռոստոմի մղած գաղափարական հետեւողական պայքարը՝ ընդդէմ հայ ազգային-ազատագրական շարժումը խանգարող, խաթարող եւ կրծող ներքին ցեցերուն։
Հ.Յ.Դ. պաշտօնաթերթ «Դրօշակ»ի էջերուն, «Վնասակար տարրեր» խորագրին տակ, 1890ականներուն Ռոստոմի հնչեցուցած ահազանգը, մինչեւ այսօր, այժմէականութեամբ բաբախուն պատգամ է ի խնդիր հայ ժողովուրդի ազգային-քաղաքական վերածնունդը ամէն կարգի մակաբոյծներու չարիքին դէմ պաշտպանելու հրամայականին։Ժամանակները, պայմանները եւ մարտահրաւէրները բնականաբար կը փոխուին, բայց Հայաստանի եւ հայութեան ամբողջական ու լիիրաւ ազատագրումին համար շարունակուող պայքարը փաստօրէն, այսօր ալ, տակաւին կը դիմագրաւէ ազգային ինքնամաքրման միեւնոյն անհրաժեշտութիւնն ու մարտահրաւէրը. -«Ամէն անգամ, երբ յեղափոխական փոքրամասնութեան անձնազոհ, տոկուն եւ անվհատ գործունէութեան շնորհիւ յեղափոխական կազմակերպութիւնը ձեռք է բերում ուժ եւ ազդեցութիւն, կեանքի մէջ ստեղծւում է հաւատ դէպի գործի յաջողութիւնը եւ հարթւում է որոշ աստիճանով յեղափոխական ուղին, ամէն անգամ էլ հասարակութեան տարբեր խաւերի մէջ իրարանցում է ընկնում։ Բայց ընդհանրութեան յեղափոխական ոգու բարձրանալուն հետ միատեղ, ամէն մի տեղից վերկացող բախտախնդիր, ամէն մի վաշխառու, կեղեքիչ, մինչեւ իսկ մատնիչներ, դաւաճաններ, մի խօսքով՝ ամէն տեսակ սողուններ, որոնք գիտեն հիանալի կերպով յարմարուել հանգամանքներին եւ ամէն տեսակ ջրերում ձուկ որսալ, ասպարէզ են դուրս գալիս իբրեւ «յեղափոխականներ» կամ յեղափոխութեան համակրող բարեկամներ։Վնասակար են այդ սողունները այդպիսի րոպէներում, երբ փքուն խօսքեր փչելով ու փարիսեցիական ձեւեր բանեցնելով՝ շահագործում են ամբոխի դիւրահաւատութիւնը ու տգիտութիւնը։
Իսկ անտանելի են, ցաւ ու պատուհաս են դրանք յեղափոխական շարժման համար այն ժամանակ, երբ յեղափոխութիւնը կրում է ժամանակաւոր անյաջողութիւն եւ սկսում են տիրել աւելի վատթար պայմաններ յեղափոխական գործիչների համար։ Այդ ժամանակ այդ զազրալի արարածները սուս ու փուս քաշւում են իրենց բները, եւ արդէն «խոհեմութիւն», «հեռատեսութիւն», «ժողովրդավարութիւն», «միութիւն» եւ այլ դիմակների տակ դարձեալ շարունակում են խաղալ ժողովրդի հետ՝ աշխատելով մի կերպ քողարկել իրենց իսկական գոյնը։ Շարունակելով կրել «յեղափոխական», «ազգասէր» տիտղոսները, դրանք դառնում են իսկական յեղափոխական գործի ամենավնասակար խոչընդոտներ։
«Այդ արարածները աղբեր են, որոնք մեծ ու փոքր կոյտերով, տեսակ-տեսակ բուրմունքներով եւ գոյներով թափուած յեղափոխական ճանապարհի վրայ՝ ապականում են յեղափոխական միջավայրը։Ամէն մի յեղափոխական գործիչ ստիպուած է ժամանակ առ ժամանակ թողնել իր բուն գործը եւ զբաղուել այդ աղբերով, որոնք ընկնում են ոտքերի տակ եւ խանգարում իր կանոնաւոր ընթացքը։
«Ժամանակ առ ժամանակ, կամայ-ակամայ նա իւր վրայ պէտք է առնի այդ զզուելի աշխատանքը՝ իմանալով հանդերձ, որ իւր ցախաւելի հէնց առաջին հարուածից այդ կոյտերը միանգամից կը բացուեն եւ կը լցնեն օդը իրենց գարշահոտութիւններով։
«Արձակուած բամբասանքների, զրպարտութիւնների, ինտրիգաների մթնոլորտի միջով պէտք է դիմի յեղափոխական իսկական գործիչը դէպի իւր բուն նպատակը»։