Ճափոնի մարզիչը խոնարհեցաւ: Խոնարհումը արտացոլացումն էր իր ներաշխարհին մէջ կերտուած բարձր չափանիշներուն, որ կեանքը կը կերտուի, երբ արժէքը կը սերմանես մէջդ եւ կը բաժնես զայն: Խոնարհումը նաեւ ցոյց տուաւ, թէ ան կը պատկանի երկրի մը, որ կրցած է կերտել համակարգ մը, ուր քաղաքացին կեանքը արժանապատուութեամբ կ՛ապրի: Այս արժանապատուութեամբ է, որ երկիր կը կերտուի:

Քաղաքացիական կրթություն և դաստիարակություն։ Ահա, թե որոնք են այն նախապայմանները, որոնք ոչ միայն նպաստում են պետության և քաղաքակիրթ հասարակության կայացմանը, այլև դրա հստակ և ճիշտ մեխանիզմի շնորհիվ կարող են զարգացնել, նոր մակարդակի բարձրացնել նաև հայրենասիրությունը, որը որպես երևույթ, հարգանք և սեր է ծնում ոչ միայն սեփական հասարակության, սեփական ԵՍ-ի հանդեպ, այլև դրական տրամադրվածություն այլոց նկատմամբ։ Ուժեղը միշտ ավելի կայացած և կայուն բնավորություն ունի, բայց դրա համար նախ հարկավոր է կայանալ։ Իսկ կայանում են նրանք, ովքեր ուժեղ կամք և նպատակներ ունեն։

Այդ առումով հրաշալի օրինակ է Ճապոնիան։ Որպես պետություն և որպես հասարակություն։ Բոլորին է հայտնի, որ ճապոնացիները ունեն խոնարհվելու սովորույթ, որը ոչ թե թուլության և հնազանդության, այլ դիմացինի արժանապատվության, անձի և աշխատանքի, արժեքների հանդեպ հարգանքի նշան, իսկ դա շատ շատ դժվար է։ Դժվար է լինել այդքան կայուն։ Նման մակարդակ կարող է ունենալ միայն շատ ուժեղը։ Եվ հատկապես, որ այս աշխարհում ուժը նույնացվում է կոպտությւան հետ, խոնարհումով ցուցադրել սեփական ուժը, շատ դժվար է։

Ոչ քրիստոնյա Ճապոնիան գրեթե քրիստոնեական գաղափարով խոնարհվում է և բարձրացնում դիմացինին։ Այնպես, ինչպես, որ մեր Աստվածաշուչն է վկայում, որ «Կխոնարհեցնի հպարտներին, և կբարձրացնի խոնարհներին»։ Երանի, եթե մենք ևս մի օր հասնենք այս գիտակցությանն ու այս մակարդակին։

Մեր Ուղին

Երբ Ճափոնի Մարզիչը Կը Խոնարհի

ԴՈԿՏ. ՀՐԱՅՐ ՃԷՊԷՃԵԱՆ

Անցնող մէկ ամսուան ընթացքին աշխարհի մէջ կարծէք կեանքը պահ մը կանգ առաւ: Ժողովուրդներու ուշադրութիւնը կեդրոնացաւ Քաթարի վրայ, ուր տեղի ունեցաւ աշխարհի ֆութպոլի ախոյեանութիւնը: Առիթը ունեցանք շատ լաւ կազմակերպուած մրցաշարքի մը հետեւելու` ֆութպոլային մարզախաղի բարձր չափանիշներով:

Մրցաշարքին մէջ եթէ մէկ կողմէ կային մարզիկ հերոսներ, որոնք ֆութպոլային աշխարհի մէջ կերտած են ու կը շարունակեն կերտել պատմութիւն, բայց նոյնքան ալ կային անակնկալներ: Ի յայտ եկան երկիրներ, որոնք գերազանցեցին իրենց խաղաոճով, եւ այդ եղաւ անսպասելի անակնկալը, երբ այդ մարզիկները հմայեցին հանդիսատեսը: Այս երկիրները կրցան ցոյց տալ, թէ միշտ չէ, պատմութիւնը կը կրկնուի, եւ ֆութպոլի աշխարհին մէջ միշտ նոյն խումբերը չեն, որ կրնան գլխաւորել աղիւսակները: Աշխարհը կը փոխուի, նաեւ` ֆութպոլային մրցանիշները, նոր երկիրներ մէջտեղ կու գան եւ կրնան նուաճել բարձունքներ: Այս երկիրներու շարքին պէտք է դասել Ճափոնը, երբ ան ցոյց տուաւ ֆութպոլային բարձր մակարդակ եւ` քիչ մըն ալ աւելին:

Ճափոնի մարզիչը, որ կը խոնարհի

Լուսանկարը Alex Grimm-ի

Քիչ մը աւելին Ճափոնի մարզիչն էր եւ իրենց հանդիսատեսները: Մարզիչը` Հաղիմէ Մորեասուն, որ վեհանձնութիւնը ունեցաւ խոնարհելու ժողովուրդին եւ համակիրներուն առջեւ, նոյնիսկ երբ իր խումբը պարտութիւն կրեց, եւ Ճափոնի համակիրները, որոնք մարզահամալիրները մաքրեցին, նոյնիսկ երբ իրենք չէին աղտոտած ամբողջ տարածքը: Երկու վկայութիւն մէկ երկրէ` մեծ, վեհանձն եւ բարեկիրթ վկայութիւններ:

Ճափոնի մարզիչը խոնարհեցաւ: Խոնարհումը արտացոլացումն էր իր ներաշխարհին մէջ կերտուած բարձր չափանիշներուն, որ կեանքը կը կերտուի, երբ արժէքը կը սերմանես մէջդ եւ կը բաժնես զայն: Խոնարհումը նաեւ ցոյց տուաւ, թէ ան կը պատկանի երկրի մը, որ կրցած է կերտել համակարգ մը, ուր քաղաքացին կեանքը արժանապատուութեամբ կ՛ապրի: Այս արժանապատուութեամբ է, որ երկիր կը կերտուի:

2015-ին աշխատանքային այցելութեամբ գտնուեցայ Թոքիօ եւ առիթը ունեցայ տեսնել Ճափոնի գեղեցիկ վայրերը: Բայց նաեւ ժամանակ տուի հաղորդակցելու եւ ճանչնալու տեղացի ժողովուրդը: Ճափոնցին անդրադարձած է, որ իր երկրի պատմութիւնը եղած է դաժան, եւ որ իրենք` որպէս երկիր ու պետականութիւն, սխալներ գործած են: Այդ սխալները իրենց անդրադարձը ունեցած են մէկ կողմէ իրենց երկրին վրայ, բայց նաեւ` աշխարհին: Անոնք տեսած են, որ իրենց երկրի պատմութիւնը եւ անոր ընթացքը պէտք է փոխեն, եթէ կ՛ուզեն յառաջխաղացք արձանագրել եւ քաղաքակիրթ պատմութիւն մը կերտել:

Ճափոնի տղաքը, որոնք կը մաքրեն

Լուսանկարը Anand Mahindra-ի

Ճափոն  իր գրաւը դրած է քաղաքացիական դաստիարակութեան վրայ` իբրեւ իրենց երկրի համակարգին եւ անոր յառաջխաղացքի հիմք ու կռուան: Քաղաքացիական դաստիարակութիւնը, որով անոնք սկսած են սորվեցնել, թէ ինչպէ՛ս քաղաքացին ինքզինք պէտք է յարգէ եւ զարգացնէ իր կեանքը: Այս ընելով` նաեւ նպաստէ ուրիշի զարգացման:

Ճափոն քրիստոնեայ երկիր մը չէ: Քրիստոնեայ ներկայութիւնը շատ փոքր մասնիկն է երկրին հաւաքականութեան մէջ: Բայց հիմնական տուեալը միայն անոր մէջ չէ: Քաղաքացիական դաստիարակութիւնը մարդկային արժէքի դաստիարակութիւնն է, եւ թէ ինչպէ՛ս պէտք է կեանք կերտել` անհատական, ընտանեկան, հաւաքական եւ պետական մակարդակներու վրայ: Ճափոնի համար քաղաքացիական դաստիարակութիւնը զարկ տուած է աշխատասիրութեան մը, որուն շնորհիւ կերտած են հայրենիք: Ահա թէ ինչո՛ւ եւ ինչպէ՛ս է, որ Ճափոնի անձնագիրը այսօր աշխարհի ուժեղագոյնն է, երբ անոնք կրնան աւելի քան 192 երկիր այցելել առանց մուտքի արտօնագիրի: Ու տակաւին կարելի է խօսիլ իրենց ձեռք ձգած տնտեսական հսկայական յառաջխաղացքին մասին, որով անոնք կերտեցին իրենց երկրին համար բարձր ճարտարարուեստ մը եւ զոր կը բաժնեն աշխարհին հետ:

Ճափոնի մարզիչը խոնարհեցաւ: Իր խոնարհութեան ընդմէջէն ան ցոյց տուաւ իր սէրն ու յարգանքը: Ան իր պարտութիւնը եւ խումբին ձախողութիւնը ընդունեց վեհանձն սրտով ու հոգիով եւ այդ բոլորին մէջէն ան կիսեց իր սէրը, յարգանքը եւ համերաշխութիւնը աշխարհին հետ: Եթէ պիտի ուզենք ստեղծել աշխարհ մը, որ համերաշխ է, անհրաժեշտ է, որ կարենանք մեր անձերուն մէջ կերտել յարգանք ու սէր եւ բաժնել զայն մենք մեր անձերուն, ինչպէս նաեւ ուրիշին հետ:

Աւելի քան 70 տարիներ մեր հայրենիքը մաս կազմեց խորհրդային համակարգին, եւ 1991 թուականի անկախութիւնը աշխարհասփիւռ հայուն երազն էր: Թէ՛ ուրախացանք եւ թէ՛ ալ հպարտացանք, եւ` մինչեւ այսօր:

Հարց պէտք է տանք` որքա՞ն հայրենիք եւ պետականութիւն կերտեցինք անկախութենէն ի վեր: Որքա՞ն կրցանք վեր առնել մեր պատմութիւնը, արժեւորել զայն, սորվիլ իւրաքանչիւր փուլէ` իր ձախողութիւններով ու յաջողութիւններով եւ ստեղծել նորը: Եթէ երկիր եւ պետականութիւն պիտի կերտենք, այդ կը պահանջէ հաւաքական աշխատանք ու կամք: Հաւաքական աշխատանքը կը սկսի քաղաքացիական դաստիարակութեամբ:

Երկիր-պետականութիւն մը հիմնելու համար անհրաժեշտ է քաղաքացիական դաստիարակութիւն մը, ուր քաղաքացին եւ ապա համակարգը կը լիցքաւորես մէկ կողմէ ազգային արժէքներով, բայց նոյնքան` հոգեմտաւոր եւ քրիստոնէական արժեչափերու գիտակցութեամբ: Քաղաքացին պիտի սորվի, թէ ինչպէ՛ս ինքզինք պիտի դաստիարակէ ու կրթէ եւ կերտէ անհատականութիւն: Քաղաքացիին դաստիարակութիւնն է, որ պիտի կերտէ հաւաքականութիւն մը, որ կրնայ զարգանալ եւ յառաջխաղացք արձանագրել: Յառաջացած հաւաքականութիւնն է, որ կը ստեղծէ ամուր պետականութիւն:

Կրցա՞նք երեսուն եւ աւելի տարիներուն ընթացքին դաստիարակել հայ անհատը եւ հաւաքականութիւնը, որպէսզի կարենանք կերտել ուժեղ եւ հզօր պետականութիւն:

Քրիստոնէական աստուածաբանութեան գլխաւոր հիմքը մարդը վերաշինելու մէջ է: Այն մարդը, որ շեղեցաւ Աստուծոյ պատկերէն: Բայց Աստուած յոյսը չկորսնցուց: Ան մարմնացաւ, աշխարհ եկաւ, խաչուեցաւ, մահացաւ եւ յարութիւն առաւ, որպէսզի մարդը վերաշինէ իր շնորհած Նոր Կեանքով: Այս Նոր Կեանքը Աստուծոյ կողմէ տրուած շնորհքն է մարդուն, որպէսզի ան վերաշինուի: Աստուած մարդը վերաշինեց, որպէսզի նոյն մարդը ուրիշը  վերաշինէ:

Ճափոնի մարզիչը ցոյց տուաւ իր ստացած քաղաքացիական դաստիարակութեան եւ անոր արժէքին նկատմամբ բարձր գիտակցութիւն մը: Ան վերաշինուած քաղաքացին է, որ գիտէ յարգել իր անձը, երկիրն ու ուրիշը եւ այս բոլորին մէջէն յառաջխաղացք արձանագրել, նոյնիսկ երբ ան պարտութիւն կրեց:

Ճափոնի մարզիչը խոնարհեցաւ:

Կարգը այսօր հայ անհատին եւ քաղաքացիին է: Ասոնց անպայմանօրէն պիտի յաջորդէ հայ հաւաքականութիւնը եւ պետականութիւնը: Ճիշդ է, որ մենք այսօր յուսալքուած, տկար եւ պարտուած կը զգանք, բայց այդ յուսալքուածութիւնը, տկարութիւնը եւ պարտութիւնը կրնանք յաղթահարել, վերաշինել եւ յաղթանակ կերտել:

Պիտի վերաշինենք հայը եւ հայուն հաւաքականութիւնը, նաեւ` պետականութիւնը:

Այս կը սկսի, երբ հայը կը խոնարհի: Եւ խոնարհութեան մէջէն հայը կը մեծնայ ու կը հզօրանայ:

Երբ Ճափոնի մարզիչը կը խոնարհի: Բայց նաեւ` հայը:

Նիկոսիա, դեկտեմբեր 2022

Նոդվածը՝ aztagdaily.com կայքից։