(Մաս երկրորդ)
Հայ առաքելական եկեղեցու համատեղ կառավարումն իրականացնելու համար Քոչարյանի կառավարության առաջին քայլը Գարեգին արք-ին. նոր կաթողիկոս նշանակելն էր։ Պետական ապարատի ճնշումը ստիպեց կաթողիկոսի պոտենցիալ թեկնածուներին հանել իրենց թեկնածությունը, և Գարեգինը հանդիպեց «թշնամական հոգևորականների հետ և իր ընտրվելուց հետո հիերարխիկ առաջխաղացման կամ տնտեսական աջակցության առատաձեռն խոստումներ տվեց»:
Ներսես Կոպալյան
Հայ առաքելական եկեղեցու համատեղ կառավարումն իրականացնելու համար Քոչարյանի կառավարության առաջին քայլը Գարեգին արք-ին. նոր կաթողիկոս նշանակելն էր։ Պետական ապարատի ճնշումը ստիպեց կաթողիկոսի պոտենցիալ թեկնածուներին հանել իրենց թեկնածությունը, և Գարեգինը հանդիպեց «թշնամական հոգևորականների հետ և իր ընտրվելուց հետո հիերարխիկ առաջխաղացման կամ տնտեսական աջակցության առատաձեռն խոստումներ տվեց»:
Գարեգին Բ-ի իշխանության ամրապնդում. կեղծ ընտրություններ և աջակցություն Քոչարյանին
Երբեք չի կարող իրական տարանջատում լինել քաղաքականության և կրոնի միջև, մանավանդ հետխորհրդային Հայաստանում, որտեղ իշխանության յուրաքանչյուր միջանցք իր էությամբ քաղաքական էր: Սակայն Առաքելական եկեղեցու քաղաքականացումը միշտ եղել է նվազագույն, իսկ Խորհրդային Միության փլուզումից հետո եկեղեցու տարածվածությունն ու հեղինակությունը կտրուկ աճել են։ Եկեղեցին իր պայմաններով դարձավ իշխանության և հեղինակության աղբյուր. պետությունը կարող էր փորձել, բայց չէր կարող թելադրել Եկեղեցու պայմանները: Իրավիճակը արագ փոխվեց, երբ նախագահ դարձավ Ռոբերտ Քոչարյանը, քանի որ եկեղեցի ներթափանցեց քաղաքական կոռուպցիայի և վարչական չարաշահումների հովանավորչական համակարգը: Արդյունքը եղավ Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս ընտրվելը։
1999 թվականին մահացավ Գարեգին Ա կաթողիկոսը՝ ճանապարհ բացելով Եպիսկոպոսների խորհրդի (Եկեղեցու վարչական մարմին) և Գերագույն Հոգևոր խորհրդի (Եկեղեցու բարձրագույն գործադիր մարմնի) համար՝ կազմակերպելու Ազգային հոգևոր ժողովը (բարձրագույն օրենսդիր մարմինը): Եկեղեցի). ուր ընտրվելու էր նոր կաթողիկոս։ Քոչարյանի վարչակազմը, ընդօրինակելով Պուտինի համագործակցությունը Ռուս ուղղափառ եկեղեցու հետ, գիտակցում էր ավտորիտարիզմի գոյատևման ռազմավարական կարևորությունը, եթե Եկեղեցին կարողանա դառնալ պատրաստակամ մեղսակից: Օգտվելով այս հնարավորությունից՝ Քոչարյանը ոչ միայն միջամտեց եկեղեցու գործերին, այլև ընտրեց իր նախընտրած թեկնածուին և առավել եւս պետական ռեսուրսները օգտագործեց ընտրությունների բարենպաստ ելք ապահովելու համար։ Քոչարյանի նախընտրած թեկնածուն Արարատյան պապական թեմի առաջնորդական փոխանորդ Գարեգին արքեպիսկոպոս Ներսեսյանն էր։ Գարեգին արքեպիսկոպոսը, հարգված իր վարչական և կազմակերպչական հմտություններով, ուներ նաև սփյուռքում ծառայելու մեծ փորձ։ Քոչարյանի հաշվարկը պարզ էր. Գարեգինի կառավարման գործելաոճը, քաղաքական ղեկավարության հետ նրա համապատասխանությունը և սփյուռքում ունեցած ազդեցությունը եկեղեցին կդարձնեին իր իշխանության արդյունավետ ընդլայնումը։
Հայ առաքելական եկեղեցու համատեղ կառավարումն իրականացնելու համար Քոչարյանի կառավարության առաջին քայլը Գարեգին արք-ին. նոր կաթողիկոս նշանակելն էր։ Պետական ապարատի ճնշումը ստիպեց կաթողիկոսի պոտենցիալ թեկնածուներին հանել իրենց թեկնածությունը, և Գարեգինը հանդիպեց «թշնամական հոգևորականների հետ և իր ընտրվելուց հետո հիերարխիկ առաջխաղացման կամ տնտեսական աջակցության առատաձեռն խոստումներ տվեց»: Սա աննախադեպ և բացահայտ կառավարության միջամտություն է մանիպուլյացիայի մեջ։ Ընտրական գործընթացը առաջացրել է եպիսկոպոսների և բարձրաստիճան հոգևորականների հասարակական դժգոհությունը, քանի որ եկեղեցու ղեկավարությունը սկզբունքորեն դեմ էր Գարեգինի թեկնածությանը։ 49 ավագ հոգևորականներից 37-ը դեմ են արտահայտվել կառավարության նախընտրած թեկնածուին։ Պետական ապարատի միջամտությունն ու ճնշումը վրդովեցրել են նաեւ Ազգային հոգեւոր ժողովի պատվիրակներին։ Բայց ընտրությունների ելքը կարծես կանխորոշված էր. պատվիրակները պետք է քվեարկեին այնպես, ինչպես թելադրում էր Քոչարյանի իշխանությունը։ Ինչպես ամերիկացի դիվանագետներին բացատրեց Պոլսո պատրիարք Մեսրոպ Մութաֆյանը, «…1999 թվականին [Գարեգինի] կաթողիկոսական աթոռի ընտրությունը ժողովրդավարական չէր և, ըստ էության, կազմակերպված էր Հայաստանի նախագահ Ռ. Քոչարյանի կողմից»:
Գարեգին Բ-ի հավատարմությունը Քոչարյանի իշխանությանն ամրացվեց և ժամանակին կտարածվի Սարգսյանի հետագա իշխանության վրա։ Կառուցվածքային առումով, Քոչարյանի իշխանության կողմից Հայ Առաքելական Եկեղեցու համախմբումը և եկեղեցու օգտագործումը իր ռեպրեսիվ և ոչ ժողովրդավարական իշխանության քաղաքական օրակարգը սպիտակեցնելու համար դարձավ համակարգված գործընթաց՝ եկեղեցու ղեկավարության շահերի համապատասխանեցում իշխանության շահերի հետ: Պետք էր կոնսոլիդացնել եկեղեցու օլիգարխացումը։ Այսպիսով, ավելի լայն նպատակ էր հետապնդում Հայ առաքելական եկեղեցին վերածել Գարեգին Բ-ի անձնական զինվորի։ Հովանավորող, հաճախորդական վերնախավի համար Գարեգին Բ-ն ակտիվ գործընկեր էր, որը բերվել էր սուրբ հաստատության ղեկավարության մեջ՝ նպատակ ունենալով այդ ինստիտուտը վերածել ավելի լայն ավտոկրատական ապարատի գործիքի: Այսպիսով, Քոչարյանի կաթողիկոսը և նրա հոգևորականների մերձավոր շրջանակը ինտեգրվեցին նոր ձևավորված օլիգարխիկ կառույցին. Հայաստանում կար ոչ միայն քաղաքական ու տնտեսական օլիգարխիա, այլ նաև կրոնական օլիգարխիկ համակարգ։
[շարունակելի]
Աղբյուրը՝ evnreport.am կայքից։