«Գաղտնիք Ղարաբաղի»

Մաս 35

տարածվեց, որ նախկին վարչապետ, նախկին պետական նախարար Արայիկ Հարությունյանը հանդես է եկել ի պաշտպանություն ստորագրահավաքի օրինականացման եւ սահմանդրական փոփոխության, որպեսզի Սամվել Բաբայանը նախագահի թեկնածու առաջադրվելու հնարավորություն ստանա:

Վահրամ Աթանեսյան

2018 թվականի ապրիլյան «թավշյա, ոչ բռնի, ժողովրդական հեղափոխությունն», այսպիսով, Արցախ չհասավ: Իշխանությունը, որ ակնհայտորեն ձեւավորվել էր Հայաստանում «մերժված» Սերժ Սարգսյանի հովանավորությամբ, մնաց անսասան, թեեւ հանրային որոշ խավեր հակառակն էին պատկերացնում: Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունը, որ «հեղափոխությունը չպետք է հասնի Արցախ»,- բավական էր, որպեսզի հունիսի առաջին օրերին Ազատամարտիկների պողոտան արգելափակած երիտասարդները հեռանան:

Ո՞վ էր քաղաքականության հետ բացարձակ կապ չունեցող այդ խմբավորման հովանավորը: Ստեփանակերտում կայուն տպավորություն կար, որ նրանց «թիկունքին կանգնած է Արայիկ Հարությունյանը»: Վերջինս հունիսի 1-ին հրավիրած մամուլի ասուլիսում հայտարարել էր, որ թողնում է պետական նախարարի պաշտոնը: Նրա հայտարարություններից պարզ էր, որ նախապատրաստվում է հաջորդ տարի կայանալիք խորհրդարանական եւ նախագահական ընտրություններին:
Կարճ ժամանակ անց, սակայն, Արայիկ Հարությունյանը նշանակվեց նախագահի հատուկ հանձնարարություններով ներկայացուցիչ:

Իշխանություններն այդ կերպ հանրությանն ազդակ հղեցին, որ Արայիկ Հարությունյանը «համակարգի մաս է եւ քաղաքական ինքնուրույն որոշում չի կարող ընդունել»: Ճիշտ է, այդ պաշտոնում Արայիկ Հարությունյանը մնաց շատ քիչ ժամանակ, բայց իշխանություններն իրենց գործն արդեն արել էին. նա հանրային գիտակցության մեջ մնաց որպես «նախկինների մարդ»:
Քաղաքական այս ստագնացիան հաջորդ տարվա ամռանը խախտեց Պաշտպանության բանակի նախկին հրամանատար Սամվել Բաբայանը: Նա նախաձեռնեց ստորագրահավաք, որ նպատակ ուներ հասնել սահմանադրական փոփոխության եւ վերացնել նախագահի թեկնածուի համար Արցախում հինգ տարվա մշտական բնակության արգելքը:

Քաղաքական առումով Բաբայանի հիմնավորումն անխոցելի էր, բայց, ինչպես ասում են՝ «օրենքի տառի» արգելքը պետք է հաղթահարվեր օրինական ճանապարհով: Նախնական տպավորություն կար, որ իշխանություններն այդ նախաձեռնությունն «արմատից կհատեն», բայց Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը գրանցեց նախաձեռնող խումբը, հաստատեց ստորագրահավաքի ձեւաթուղթը եւ անցկացման ժամկետը:

Քառասուն օր Սամվել Բաբայանի աջակիցները Ստեփանակերտում եւ Արցախի մյուս բոլոր համայքներում կազմակերպեցին ստորագրահավաք: Իշխանությունների վերաբերմունքը բացարձակ լոյալ էր, ոչ մի համայնքում նախաձեռնող խումբը որեւէ խոչընդոտի չէր հանդիպում, քարոզչությունն ազատ էր, իրավապահ մարմինները լիովին վերահսկում էին իրավիճակը:

Ստորագրահավաքի արդյունքները տպավորիչ էին. մոտ 25 հազար ընտրական իրավունք ունեցող արցախցի կողմ էր, որ սահմանադրական փոփոխություն կատարվի, ինչը Սամվել Բաբայանին թույլ կտար առաջադրվել, գրանցվել Արցախի նախագահի թեկնածու եւ մասնակցել ընտրապայքարին:
Թվում էր՝ եւ նախաձեռնությունն է օրինաչափ ու, մանավանդ, սահմանադրական, եւ իրավիճակն էր պահանջում նման կարգավորում, եւ ստորագրահավաքի արդյունքներն են չափազանց տպավորիչ, որպեսզի իշխանությունները ճիշտ գնահատեն պահի կարեւորությունը, բայց վերջին պահին Գերագույն դատարանի սահմանադրական ատյանը կայացրեց «կացնային» վճիռ եւ հակասահմանադրական ճանաչեց ամբողջ գործընթացը:

Քաղաքական «կուլիսներում» տեղեկություն տարածվեց, որ նախկին վարչապետ, նախկին պետական նախարար Արայիկ Հարությունյանը հանդես է եկել ի պաշտպանություն ստորագրահավաքի օրինականացման եւ սահմանդրական փոփոխության, որպեսզի Սամվել Բաբայանը նախագահի թեկնածու առաջադրվելու հնարավորություն ստանա: Ինչպես իրազեկ շրջանակներն էին փոխանցում՝ Արայիկ Հարությունյանի մոտեցումն այն էր, որ Արցախում քաղաքական հեղինակություն ունեն իր գլխավորած «Ազատ հայրենիք» կուսակցությունը եւ Պաշտպանության բանակի նախկին հրամանատար Սամվել Բաբայանը, ուստի նախագահի պաշտոնի համար մրցակցությունը լինելու է նրանց միջեւ:

Այդ գնահատկանն, իրոք, արտացոլում էր իրականությունը: Իշխանությունները, սակայն, նախագահական ընտրությունների հարցում սկզբունքորեն այլ դիրքորոշում ունեին: Նրանց թիրախում Սամվել Բաբայանն էր: Արմատական ի՞նչ հակասություններ կային Բաբայանի եւ Բակո Սահակյանի միջեւ՝ մնում է չբացահայտված: Ըստ երեւույթին, Բաբայանին Արցախում իշխանությունից հեռու պահելու քաղաքական որոշումը Ստեփանակերտի լիազորություններից դուրս էր: Մանավանդ որ այդ փուլում մամուլին հայտնի դարձավ, որ ՌԴ պատկան մարմինների որոշմամբ Սամվել Բաբայանի մուտքն այդ երկիր արգելված է: Առայսօր այդ գաղտնիքը մնում է չբացահայտված: Արտառոցն այն է, որ մինչ այդ շուրջ տասը տարի Սամվել Բաբայանը մշտապես բնակվել է Մոսկվայում:

(Շարունակելի)