Մեզանում՝ մեծամասնության մոտ, հայհոյանքը, գռեհկությունը ուժի դրսևորում են, ո՛չ, դրանք թուլության դրսևորում են: Գողական աշխարհի կամ կիսագողականի բառապաշարը միայն ու միայն թուլության դրսևորում է, այս մտածողությունը պետք է փոխվի՝ ո՞րն է իրական ուժը, ինչպե՞ս պետք է արտահայտենք մեր ուժը՝ մեր գիտելիքներո՞վ, բարոյականությա՞մբ, թե՞ ստորությամբ ու հայհոյանքով:

Ռուբեն Բաբայան

Առաջարկում եմ դադարեցնել խորհրդարանի նիստերի հեռարձակումները. նրանք տարածում են ատելություն, ցածր մշակույթ. Ռուբեն Բաբայան

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Հովհաննես Թումանյանի անվան տիկնիկային թատրոնի տնօրեն Ռուբեն Բաբայանը

– Պարո՛ն Բաբայան, նախօրեին խորհրդարանում հայհոյանքներ հնչեցին, իսկ այսօր խմբակցություններից յուրաքանչյուրը նորմալ էր գնահատում սեփական թիմակցի վարքը: Այս պահվածքն ինչի՞ մասին է խոսում, որին պարբերաբար ականատես ենք երկրի ամենաբարձր քաղաքական կառույցի անդամների կողմից:

– Գնահատականս միանշանակ բացասական է, հայհոյանքը վիրավորանքի շարունակությունն է, եթե վիրավորանքն ընդունվում է որպես անձնական արժանապատվության դրսևորում, ուշ թե շուտ այն անցնում է հայհոյանքի, անհարգալից վերաբերմունքի: Այս ամենը, ճիշտ եք ասում, տեղափոխվում է մի դաշտ, որն իրականում որևէ կապ չունի այն քաղաքակրթական դաշտի հետ, որի մեջ, կարծես թե, բոլորս ենք ուզում գտնվել: Այստեղ ինձ համար բացարձակ նշանակություն չունի, թե ով ի՛նչ քաղաքական հայացքներ ունի, ի՛նչ գաղափարական տարաձայնություններ ունի, որովհետև նրանք բոլորը, փաստորեն, նույն դաշտից են:

Ես պատրաստ եմ տեսակետներ լսելու, պատրաստ եմ ընտրություն կատարելու գաղափարական տեսանկյունից, իսկ երբ դա պարզապես բակային խուժանական մակարդակի է իջնում, ես կարծում եմ, որ այստեղ չի կարող խոսք լինել քաղաքական տարաձայնությունների մասին, որովհետև իրականում բոլորն ընտրում են մի դաշտ, ու այդ դաշտը, ես նույնիսկ չգիտեմ՝ ի՛նչ անունով կոչել, որովհետև իրեն հարգող քաղաքացին մերժում է դա միանշանակ:

Բայց ես, անկեղծ ասած, խնդիրը մի քիչ ավելի խորքային եմ տեսնում. միշտ ասել եմ, որ քաղաքական ուժերը սպասարկում են այն տրամադրություններն ու մշակույթը, որ տիրում են հանրության մեջ, ցավոք սրտի, դա կա: Եթե մենք՝ որպես հանրություն, մերժեինք, չընդունեինք այս ամենը, չսկսեինք բաժանել՝ սա մեր կողմից է, նա՝ չէ, նրան, ով մեր կողմից է, կարելի է արդարացնել և մեղադրել հակառակ կողմին՝ այս ամենը շարունակական չէր լինի:

Սկզբունքը, որ մերոնց ամեն ինչ կարելի է, իսկ դատապարտել պետք է միայն ընդդիմադիրներին, այստեղ նկատի չունեմ քաղաքական առումով, միևնույն է, բերելու է այս նույն վիճակին, որովհետև սա նշանակում է արդարացնել սեփական ցածր մակարդակը, որը ոչ մի ձևով հնարավոր չէ արդարացնել:

Եթե մարդն իրեն թույլ է տալիս հայհոյանք, ստորություն, վիրավորանք, գողություն, մեզ արդյոք հետաքրքրո՞ւմ է, թե գողն ի՛նչ քաղաքական հայացքներ ունի, հանցագործություն է, չէ՞, սա նույն ձևի հանցագործություն է:

Մենք խոսում ենք մշակույթի մասին, բայց գոյություն ունի նաև լեզվի մշակույթ, մշակույթը միայն թատրոնն ու կինոն չեն, մշակույթ է այն մթնոլորտը, որը մենք ստեղծում ենք, այն հողը, որի վրա ապրում ենք: Եթե մենք մեզ խոզավարի ենք պահում, ապա ինձ համար բացարձակապես նշանակություն չունի, թե դուք ի՛նչ գաղափարի կրող եք՝ եվրոպամետ եք, ռուսամետ եք, ով եք, դուք ամենացածր մակարդակ քարոզող մարդիկ եք, ու պետք չէ դա արդարացնել որոշակի քաղաքական հայացքներով:

Ես նույնիսկ միամիտ առաջարկություն ունեի, որ բոլոր դեպքերում նրանք, ովքեր օժտված են հանրային լինելու պարտականությամբ՝ իշխանություն, թե ընդդիմություն, իհարկե նրանք կրում են ավելի մեծ պատասխանատվություն, հասկանում եմ, որ առաջարկությունս միամիտ է, բայց առաջարկում եմ դադարեցնել խորհրդարանի նիստերի հեռարձակումները: Եթե նրանք տարածում են ատելություն, տարածում են ցածր մշակույթ ու հստակ տարածում են, որովհետև գիտեն, որ կա սպառող, դրան արձագանքող, որը տալիս է իրենց ոգևորություն, որովհետև եթե առանց արձագանքի մնան, ապա հաստատ իրենց ուրիշ ձևով կպահեն:

– Կարծում եք, եթե հասարակությունը ընդվզի, ապա իրենք իրենց վարքը կվերանայե՞ն:

– Իմ ստորությունը չի կարող արդարացվել ուրիշի ստորությունով, իմ բառապաշարը չի կարող արդարացվել ուրիշի բառապաշարով, եթե ինչ-որ մեկն ինձ հայհոյում է, ապա դա չի նշանակում, որ ես իրեն պետք է հայհոյեմ, եթե ես նրան նույն ձևով պատասխանեմ, ես նրանից որևէ բանով չեմ տարբերվի:

– Հասարակության արժեհամակարգի վրա այս ամենն ի՞նչ ազդեցություն է ունենում, պարո՛ն Բաբայան:

– Հասարակությունը տեսնում է, որ մարդիկ, որոնք հասել են որոշակի բարձունքների՝ քաղաքական, տնտեսական ու այլ առումներով, հանգիստ կիրառում են նման վարք ու խոսույթ միմյանց հանդեպ, հետևաբար մտածում են՝ պետք չէ կիրթ, դաստիարակված, քաղաքակիրթ լինել, դա ոչինչ չի տալիս, հակառակը, որպեսզի ինչ-որ կարգավիճակի հասնես, պետք է լրիվ հակառակ սկզբունքները կիրառես:

Արժեքային համակարգի մասին է խոսքս, ես հաճախ խոսում եմ այդ մասին ու արդեն հոգնել եմ, բայց նայեք՝ եթե մարդ, ցանկացած մարդ, բարձրագույն արժեք չէ, ապա մենք կարող ենք այդ մարդուն ոչնչացնել, որովհետև նա մեզ համար արժեք չէ, նա չի մտածում մեզ նման, ուրեմն նա ոչնչություն է, նրան պետք է ոչնչացնել, անպայման չէ ֆիզիկապես:

Մենք չենք կարող բոլորս նույն հայացքները կրել, այդպես չի լինում, բայց մենք պետք է կարողանանք համատեղ ապրել այս երկրում, եթե ուզում ենք միասին ապրել այս երկրում, իսկ մենք ապագա ունենք միայն այս երկրում, սա է մեր հայրենիքը, այստեղ մենք կարող ենք պահպանել մեր ինքնությունը, բայց մինչ դա նախ պետք է որոշենք, թե որն է մեր ինքնությունը, արդյոք մեր ինքնությունը իրար վիրավորե՞լն է, հայհոյե՞լը:

Մեզանում՝ մեծամասնության մոտ, հայհոյանքը, գռեհկությունը ուժի դրսևորում են, ո՛չ, դրանք թուլության դրսևորում են: Գողական աշխարհի կամ կիսագողականի բառապաշարը միայն ու միայն թուլության դրսևորում է, այս մտածողությունը պետք է փոխվի՝ ո՛րն է իրական ուժը, ինչպե՞ս պետք է արտահայտենք մեր ուժը՝ մեր գիտելիքներո՞վ, բարոյականությա՞մբ, թե՞ ստորությամբ ու հայհոյանքով:

– Ձեր խոսքում ասացիք՝ գիտեն, որ կա սպառում, դրա համար էլ այսպես են իրենց դրսևորում: Իսկապես կա՞ այդ սպառումը, թե՞ խորհրդարանում այս պահին հայտնված մարդիկ այդ արժեհամակարգի կրողն են՝ անկախ նրանից կա՞ սպառում, թե՞ չէ:

– Լավ հարց է, շնորհակալություն: Կուզենայի զուգահեռ անցկացնել, կարծում եմ՝ երկուսն էլ կա: Հաճախ բողոքում ենք տարբեր հեռուստաընկերություններով ցուցադրվող սերիալների որակից ու ներկայացվող արժեքներից ու հաճախ լսում ենք պատասխան, որ, դե, ժողովուրդը սա է ուզում: Բայց իրականում ես միշտ ասել եմ, որ սա հարցի մի կողմն է, մյուս կողմն այն է, որ դուք ինքներդ եք այդ տեսակ, դուք ուրիշ բան պարզապես չեք էլ կարող անել, այնպես չէ, որ կարող եք բարձր գեղարվեստական արտադրանք տալ, բայց քանի որ մարդիկ պահանջում են այլ բան, տալիս եք դա:

Եթե դուք ԱԺ-ում ձեզ պահում եք այդ ձևով, ապա դա միայն նրանից չէ, որ կա սպառող, պարզապես դուք չեք կարող ձեզ ուրիշ ձևով պահել, որովհետև դուք ասում եք՝ այ, նա առաջինն սկսեց, իսկ նման խոսակցություն վարում են մանկապարտեզի երեխաները: Ի՞նչ անենք առաջինն էր, դու մի պատախանիր, մի իջիր այդ մակարդակին, ցույց տուր, որ դու բարձր ես, որ դու այդ դաշտից չես:

Ասում են՝ իջանք ստիպված, ո՛չ, ստիպված մի իջեք, եթե իջնում եք՝ նշանակում է, դուք էլ եք այդ դաշտից: Իրենք խոսում են միմյանց հետ իրար հասկանալի լեզվով, պարզվում է, որ դուք իրար շատ լավ էլ հասկանում եք, սա է ամենաահավորը: Այստեղ ես կողմնակից եմ, որ իրար չհասկանային, ես չեմ հասկանում քեզ, բարի եղիր այլ լեզվով խոսել, երկու-երեք անգամ չես արձագանքի, կարհամարհես, կտեսնես, որ այլ կերպ կլինի: Ատելությունն ու վիրավորանքը ուժ են ստանում, երբ գալիս են հակառակ կողմից, մի անգամ մի պատասխանիր, դա պարտություն չէ, դա թուլության նշան չէ:

Քրիստինե Աղաբեկյան

Աղբյուրը՝MediaLab.am https://medialab.am/299856/