Ուկրաինայի ռազմական հետախուզության տվյալներով՝ վերջին տարում Ռուսաստանում բալիստիկ հրթիռների արտադրությունը աճել է 66%-ով։
BBC
Ռուսաստանի հարձակումները Ուկրաինայի վրա կրկնապատկվել են Թրամփի նախագահության վերադարձից հետո։
BBC Verify-ի վերլուծության համաձայն, Ռուսաստանը կրկնապատկել է Ուկրաինայի ուղղությամբ արձակված դրոնների և հրթիռների քանակը այն բանից հետո, երբ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հունվարին վերադարձավ Սպիտակ տուն՝ չնայած հրադադարի կոչերին։ Հարձակումները դեռևս 2024 թվականին ակտիվ էին նախկին նախագահ Ջո Բայդենի օրոք, սակայն դրանք կտրուկ աճել են Թրամփի՝ նոյեմբերյան հաղթանակից հետո։ Հունվարից սկսած՝ Թրամփի նախագահության ժամանակ, Մոսկվայի կողմից իրականացվել է օդային հարձակումների աննախադեպ բարձր մակարդակ՝ պատերազմի ողջ ընթացքի ընթացքում։
Նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ Թրամփը բազմիցս խոստացել էր դադարեցնել ռազմական գործողությունները ընդամենը մեկ օրում, եթե վերադառնա Սպիտակ տուն։ 2024 թվականին նա պնդում էր, որ պատերազմն ընդհանրապես չէր սկսվի, եթե նախագահ լիներ մեկը, ում Կրեմլը «հարգում է»։ Սակայն հրադադարի փորձերին զուգահեռ՝ Թրամփը քննադատվել է՝ Ռուսաստանի նկատմամբ ենթադրյալ համակրանք դրսևորելու համար։ Նրա վարչակազմը երկու անգամ՝ մարտին և հուլիսին, ժամանակավորապես կասեցրել է Ուկրաինային զենիթային հրթիռների և այլ զինամթերքի մատակարարումները։
Այդ դադարները, որոնք հետագայում չեղարկվել են հենց նախագահի կողմից, տեղի են ունեցել այն պայմաններում, երբ Ռուսաստանում շարունակաբար աճել է հրթիռների և դրոնների արտադրությունը։ Ուկրաինայի ռազմական հետախուզության տվյալներով՝ վերջին տարում Ռուսաստանում բալիստիկ հրթիռների արտադրությունը աճել է 66%-ով։ BBC Verify-ի կողմից իրականացված վերլուծությունը, որը հիմնված է Ուկրաինայի ՌՕՈՒ-ի օրական ամփոփագրերի վրա, ցույց է տվել, որ հունվարի 20-ից (Թրամփի պաշտոնավարման առաջին օրից) հուլիսի 19-ն ընկած ժամանակահատվածում Ռուսաստանը արձակել է 27 158 մարտական միջոց։ Համեմատության համար՝ Բայդենի պաշտոնավարման վերջին վեց ամիսների ընթացքում արձակվել է 11 614 մարտական միջոց։
«Այս դաժան պատերազմը Ջո Բայդենի անկարողության հետևանքն է և արդեն չափից դուրս երկար է ձգվում», — BBC Verify-ին տված մեկնաբանությունում նշել է Սպիտակ տան փոխմամուլի քարտուղար Աննա Քելլին։ «Նախագահ Թրամփը ցանկանում է դադարեցնել սպանությունները, ուստի նա ամերիկյան արտադրության զենք է վաճառում ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցներին և սպառնում Պուտինին խիստ տուրքերով ու պատժամիջոցներով, եթե նա չհամաձայնի հրադադարի»։
Նոր վարչակազմի առաջին շաբաթներին Սպիտակ տունը հանդես է եկել մի շարք մեղմ հայտարարություններով, որոնք, ըստ երևույթին, ուղղված էին նախագահ Վլադիմիր Պուտինին խաղաղ լուծման դրդելուն։ Այդ օրերին Ռուսաստանի հարձակումների քանակը կարճ ժամանակով նվազել էր՝ համեմատած Բայդենի օրոք վերջին շաբաթների հետ։ Սակայն արդեն փետրվարին, երբ ԱՄՆ-ի դիվանագետները՝ պետդեպարտամենտի ղեկավար Մարկո Ռուբիոյի գլխավորությամբ, Էր-Ռիադում հանդիպեցին Ռուսաստանի ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի պատվիրակությանը, հարձակումներն սկսել են նորից աճել։
Այդ բանակցություններից հետո, որոնք Ռուբիոն անվանել է «կոնֆլիկտի դադարեցման մեկնարկային կետ», միջնորդական քննարկումներ են կայացել Ուկրաինայի և Ռուսաստանի պաշտոնյաների միջև Թուրքիայում։ Հարձակումների գագաթնակետը եղել է հուլիսի սկզբին. հուլիսի 9-ին Մոսկվան Ուկրաինայի ուղղությամբ արձակել է 748 դրոն և հրթիռ, ըստ Ուկրաինայի ՌՕՈՒ-ի տվյալների։ Թեև Թրամփը մի քանի անգամ վրդովմունք է հայտնել Ռուսաստանի հարձակումների ինտենսիվության կապակցությամբ, նրա աճող դժգոհությունն ըստ ամենայնի ազդեցություն չի ունեցել Մոսկվայի ռազմավարության վրա։
Մայիսի 25-ին Ռուսաստանը իրականացրել է պատերազմի ողջ ընթացքում արձանագրված ամենախոշոր հրթիռային հարձակումը, որից հետո Թրամփը վրդովված ասել է․ «Ի՞նչ սատանա է մտել նրա մեջ [Պուտինի]»։ Դրանից ի վեր Ռուսաստանը այդ հարձակման ինտենսիվությունը գերազանցել է ևս 14 անգամ։ Ի պատասխան՝ Թրամփը Կրեմլին պահանջել է կնքել խաղաղության համաձայնագիր Ուկրաինայի հետ մինչև օգոստոսի 8-ը։ Հայտնի է, որ Ռուսաստանի արձակած զինամթերքի մի մասը կարողանում է հաղթահարել Ուկրաինայի հակաօդային պաշտպանության համակարգերը։ Կիևում պայթյունները քաղաքի բնակիչների համար ամենօրյա իրականություն են։
«Ամեն անգամ քնելիս, վստահ չես կարող լինել լինել՝ արդյոք առավոտը տեսնելու ես։ Սա աննորմալ կենսակերպ է», — հունիսին BBC-ի Ukrainecast հաղորդմանն ասել է Կիևում բնակվող լրագրող Դաշա Վոլկը։ ԱՄՆ Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի առաջատար դեմոկրատներից մեկը՝ սենատոր Քրիս Կունսը, BBC Verify-ին տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ Թրամփի կողմից երկու անգամ զենքի մատակարարումների դադարեցումը և նրա ընդհանուր վերաբերմունքը Ռուսաստանի նկատմամբ կարող էին Կրեմլին ազդակ տալ, թե իրեն թույլատրվում է ուժեղացնել հարձակումները։
Հարձակումների ակտիվացումը նորից առաջ է բերել Ուկրաինայի համար Patriot հակաօդային պաշտպանության համակարգերի ուղարկման պահանջը։ Դրանք Կիևի տրամադրության տակ գտնվող ամենահզոր և ամենաթանկարժեք համակարգերն են։ Միայն մեկ Patriot համակարգը արժե շուրջ 1 միլիարդ դոլար, իսկ յուրաքանչյուր հրթիռը՝ մոտ 4 միլիոն դոլար է։ Թրամփը չեղարկել է նախկինում կայացված մատակարարումների դադարեցումները և համաձայնել է զենք վաճառել ՆԱՏՕ-ի անդամ պետություններին, որոնք իրենց հերթին այն փոխանցում են Ուկրաինային։ Ըստ ամենայնի, խոսքը նաև Patriot համալիրների նոր մատակարարումների մասին է։
Լոնդոնում գործող RUSI վերլուծական կենտրոնի ռուսական բանակի հարցերով վերլուծաբան Ջասթին Բրոնքը նշել է, որ Սպիտակ տան կողմից ռազմական մատակարարումների սահմանափակումները Ուկրաինան դարձրել են «խոցելի»՝ հրթիռային և դրոնային հարձակումների դեմ։ Նա նաև նշել է, որ Ռուսաստանը զգալիորեն ավելացրել է հրթիռների և այսպես կոչված «մահապարտ դրոնների» արտադրությունը՝ ինչպիսիք են «Գերան-2»-ը (իրանական Shahed դրոնի ռուսական տարբերակը)։ Բրոնքի խոսքով՝ ռուսական պաշարների աճը և ամերիկյան հակահրթիռային միջոցների մատակարարումների «զգալի նվազումը» Մոսկվային մղել են օդային հարձակումների էսկալացիայի։
Ուկրաինայի Գլխավոր ռազմական հետախուզության վարչությունը (ԳՀՀՎ) վերջերս հայտարարել է, որ Ռուսաստանը ներկայումս թողարկում է ամսական մինչև 85 բալիստիկ հրթիռ, մինչդեռ 2024 թվականի ապրիլին այդ թիվը եղել է 44։ Ըստ հաղորդագրությունների՝ այժմ Ռուսաստանը օրական արտադրում է շուրջ 170 «Գերան» դրոն, որի համար կառուցվել է հսկայական արտադրական համալիր՝ երկրի հարավում՝ Ալաբուգայում։
Ռուսաստանի ռազմական հեռուստատեսությանը տված վերջերս հարցազրույցում գործարանի տնօրեն Թիմուր Շագիվալեևը հպարտությամբ հայտարարել է, որ Ալաբուգան դարձել է «աշխարհում ամենամեծ մարտական դրոնների արտադրամասը»՝ հավելելով, որ աշխատողները արտադրում են ինն անգամ ավել, քան նախապես նախատեսված էր։ Արձանագրված արբանյակային պատկերներն ապացուցում են, որ ձեռնարկությունն զգալիորեն ընդլայնվել է 2024 թվականի կեսերից․ տարածքում կառուցվել են նոր պահեստներ, իսկ մի շարք այլ շինություններ, այդ թվում՝ գործարանային աշխատողների հանրակացարաններ, դեռ կառուցման փուլում են։ Սենատոր Քունսը նախազգուշացրել է, որ արտադրության աճը նշանակում է՝ ԱՄՆ-ն պետք է հստակ ցույց տա, որ ինքը մտադիր չէ հեռանալ այս հակամարտությունից, ինչպես երբեմն հնչում է վարչակազմի որոշ ներկայացուցիչների կողմից։ Նա շեշտել է, որ խաղաղություն հնարավոր է միայն «ռազմական աջակցության ուժեղացման» միջոցով։ Նա հավելել է, որ նախագահ Թրամփը պետք է հստակ հայտարարի Ռուսաստանին, որ «նրան չի հաջողվելու պարզապես նստել և սպասել, մինչև Արևմուտքը հոգնի»։ Մինչդեռ Դաշա Վոլկն ասել է, որ ռուսական արշավի շարունակման և հրթիռների որսման արդյունավետության նվազման ֆոնին Ուկրաինայում հասարակական տրամադրությունները օր օրի վատանում են։
«Մարդիկ հոգնել են այս հարձակումներից, դրանք իսկապես ազդում են մեր կյանքի վրա», — ասել է նա։ «Մենք գիտենք, թե ինչի համար ենք պայքարում, բայց ամեն տարի ավելի է դժվարանում, որովհետև բոլորը ուժասպառ են։ Սա է իրականությունը»։
Աղբյուրը`