Հայաստանի սահմանադրության խնդիրն, ամենահավանականությամբ, արհեստածին է: Ադրբեջանը կարգավորման «հինգ սկզբունքները» հրապարակել է 2022թ. մարտին: Դրանցում ազգային օրենսդրության փոփոխության մասին խոսք չկա: Առկա է սկզբունք, որ կողմերը ճանաչում են միմյանց ինքնիշխանությունը, տարածքային եւ քաղաքական ամբողջականությունը:
Վահրամ Աթանեսյան
Ալիեւը պատերա՞զմ է անոնսավորում
Ադրբեջանի նախագահը Կանադայի նորանշանակ դեսպան Քավին Համիլտոնի հետ հանդիպմանը խոսել է հայ-ադրբեջանական բանակցություններում «բավական արագ առաջընթացի» մասին եւ գնահատել, որ կարելի է առնվազն կարգավորման հիմնական սկզբունքների համաձայնեցումն ավարտել առաջիկա մի քանի ամիսներին: Ալիեւը վկայակոչել է նախապատերազմական բանակցությունները, երբ պետք է համաձայնեցվեին մադրիդյան սկզբունքները, նախաստորագրվեին, ապա «կազմվեր տեքստը»:
Ալիեւը հաստատել է, որ դա կարող է «տարբերակներից մեկը լինել՝ հասնել հիմնական սկզբունքների համաձայնեցման, նախաստորագրել, իսկ հետո աշխատել (հարաբերությունների կարգավորման պայմանագրի) տեքստի վրա»: Բայց ըստ Ալիեւի, հնարավոր կլինի Հայաստանի սահմանադրության փոփոխությունից հետո: Այնքան էլ պարզ չէ, որ Ալիեւը վերնջանական պայմանագրի տեքստի վրա աշխատանքը է պայմանավորում Հայաստանի սահմանադրությամբ, թե նաեւ հիմնական սկզբունքնեցումը:
Եթե գտնում ենք, որ նա առաջարկում է կարգավորման սկզբունքների շուրջ համաձայնության հասնել, ապա անցնել պայմանագրի տեքստի խմբագրական աշխատանքին, որ, բնականաբար, ավելի տեւական ժամանակ կպահանջի, իսկ այդ ընթացքում «Հայաստանը կփոխի սահմաանդրությունը»: Բայց ինչու՞ է նա հիշել մադրիդյան սկզբունքները, որ չեն համաձայնեցվել հենց իր կոշտ դիրքորոշման պատճառով: Ալիեւն ակնարկում է, որ եթե Հայաստանը չընդունի կարգավորման իր առաջարկած սկզբունքները, ապա Ադրբեջանը կդիմի ուժի, ինչպես մադրիդյան սկզբունքների չհամաձայնեցվածության դեպքում:
Հայաստանի փորձագիտական հանրության ուշադրությունից, կարծես, դուրս է մնում իրողությունը, որ Ալիեւը Միլլի մեջլիսը ցրել է նաեւ 2019թ. վերջին, արտահերթ ընտրություններ կայացել են 2020-ի փետրվարին: Կես տարի անց Ալիեւը պատերազմ է սկսել: Միլլի մեջլիսն արձակվել է, արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ կկայանան սեպտեմբերի 1-ին: Նոյեմբերին Բաքուն կհյուրընկալի Կլիմայի հարցերով միջազգային խորհրդաժողով, ինչին կհաջորդեն ԱՄՆ նախագահական ընտրությունները:
Ի՞նչ է ծրագրում Ալիեւը: Հայաստանի սահմանադրության խնդիրն, ամենահավանականությամբ, արհեստածին է: Ադրբեջանը կարգավորման «հինգ սկզբունքները» հրապարակել է 2022թ. մարտին: Դրանցում ազգային օրենսդրության փոփոխության մասին խոսք չկա: Առկա է սկզբունք, որ կողմերը ճանաչում են միմյանց ինքնիշխանությունը, տարածքային եւ քաղաքական ամբողջականությունը: Միջազգային իրավունքի տեսակետից վերջին ձեւակերպումը նշանակում է, որ պայմանավորվող երկրները մեկը մյուսի պետական-սահմանադրական կարգը ճանաչում են լեգիտիմ, միմյանց ներքին գործերին չեն միջամտում, մեկը մյուսի քաղաքական համակարգը փոխելու ուղղությամբ քայլ չի ձեռնարկում:
Եթե այս սկզբունքն Ադրբեջանը քննարկումներից հանել է կամ մտադիր է հանել, ապա փոխարենն ի՞նչ է առաջարկում: Համարժեք կարող է լինել այն, որ կողմերը պարտավորվեն ազգային օրենսդրությունը ստորադասել պայմանագրին՝ նշելով համապատասխան փոփոխություններ կատարելու հստակ ժամկետներ: Ալիեւի խոսքից չի հետեւում, թե նա նման համաձայնության պատրաստ է կամ նույնիսկ մտադիր է քննարկել:
Հետեւաբար Հայաստանի սահմանադրության փոփոխության նախապայմանը կամ հետապնդում է Երեւանում ներքին սուր հակասություններ սադրելու, կամ խաղաղության պայմանագրից հրաժարվելու նպատակ: Երկու դեպքն էլ հղի է իրավիճակի սրացման վտանգով:
Հոդվածը՝ 1in.am կայքից։