Տարիներ շարունակ իրավունքի թուլությունն ու համակարգային կոռուպցիան ստեղծել են ցինիզմ և Սևծովյան երկիրը դարձրել պիտանի հող Կրեմլի քարոզչության համար։
Bloomberg․
Կրեմլը հիբրիդային արշավ է առաջ մղում Եվրոպայի արևելյան թևում
Եվրոպայի առաջնորդները աճող անհանգստությունեն զգում։ Տարածաշրջանի արևելյան սահմաններում անցկացվող մի շարք ընտրություններ ստուգում ենդեպի արևմուտք ինտեգրման տասնամյակների ձգտումների ամրությունը։ Վերջին ամսվա ընթացքում Մոլդովայում, Վրաստանում և նույնիսկ Բուլղարիայում՝ ԵՄ անդամ երկրում, անցկացված ընտրությունները ցույց են տվել Ռուսաստանի փորձերը՝ հետ վերադարձնելու արևմտյան ուղղվածությունը։ Բացի Ուկրաինայում Կրեմլի ռազմական հակամարտությունից, Պուտինի կողմից նախկին սովետական պետություններում առկա հակասությունները շահարկելու հիբրիդային արշավը տալիս է իր արդյունքները։
Կիրակի օրը Մոլդովայի եվրոպամետ նախագահ Մայա Սանդուն բարդ վերընտրման կկանգնի, երբ ԵՄ-ին միանալու հարցը ընտրողների կողմից հաստատվեց միայն փոքր, նեղ մակարդակով ժողովրդականություն ունեցող։ Վրաստանում ընդդիմությունը ընտրությունները որակել է կեղծված, երբ Մոսկվայի աջակցությունը վայելող իշխող կուսակցությունը հայտարարել է իր հաղթանակի մասին։ Հազարավոր մարդիկ բողոքի ցույց են անցկացրել Թբիլիսիում։ ԵՄ ներկայացուցիչները դատապարտել են այն, ինչը որակել են որպես միջամտություն երկու երկրներում, որոնք 27 անդամ պետությունների բլոկին միանալու թեկնածու են։Լարվածությունը ավելի է սրվել Հունգարիայի վարչապետ Վիկտոր Օրբանի քայլերից, ով ԵՄ գործընկերներին անակնկալի բերեց՝ այցելելով Վրաստան այս շաբաթ։ Օրբանը շնորհավորել է իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցությանը և կոչ արել Թբիլիսիի կառավարությանը անտեսել ԵՄ-ի քննադատությունը։ Նրա գործողությունը խիստ դատապարտում է առաջացրել ԵՄ մի շարք անդամ պետություններից, որոնք այդ այցը որակել են որպես «նախնական» և նշել, որ ԵՄ-ի վեցամսյա նախագահությունն իրականացնող Օրբանը չի ներկայացնում ԵՄ-ը։
Դինամիկան ինտեգրացիայի հույսերի անկման մասին, որոնք տասը տարի առաջ վստահ էին իրենց արևմտյան ինտեգրման հնարավորության հարցում, վկայում է, որ նախկին սովետական հանրապետություններում արևմտյան Մոլդովայում և Վրաստանում մեծամասնությունը հայտարարել է իր աջակցությունը Եվրոպային, սակայն Մոսկվայից ազդող արշավներն օգտագործել են հակասությունները՝ կանգնեցնելու այդ գործընթացները։ Հոկտեմբերի 20-ի հանրաքվեից մի քանի շաբաթ առաջ ԵՄ առաջնորդների շքեղ այց է եղել Մոլդովայի մայրաքաղաք Քիշնև՝ աջակցություն ցուցաբերելու այն բանի համար, ինչը, համաձայն հարցումների, երկրի ինտեգրման կայուն աջակցություն ուներ։ Սակայն քվեարկության անսպասելի փոքր առավելությունը՝ «կողմ» ձայները կազմել են 50,5%, ընկալվեց որպես կառավարության՝ ԵՄ ձևավորման ծրագրից հրաժարում։ Սանդուն դատապարտել է այն, ինչը որակել է որպես Ռուսաստանի միջամտություն՝ ներառյալ մոտ 150,000 ընտրողի կաշառելու մեղադրանքները՝ «մինչ այժմ աննախադեպ մասշտաբով խարդախություն»։Մոսկվան բազմիցս մերժել է միջամտության մեղադրանքները։ Կրեմլի մամուլի խոսնակ Դմիտրի Պեսկովը այս ամիս նշել է, որ Սանդուն պետք է «ներկայացնի ապացույցներ» կեղծիքների վերաբերյալ։
Վրաստանում իշխող կուսակցությունը պառակտում է հանրությանը՝ պնդելով, որ աջակցում է այս կովկասյան հանրապետության ԵՄ ձգտումներին, միաժամանակ մոտենալով Մոսկվային։ Վրաստանի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին շաբաթ օրվա ընտրությունները որակել է կեղծված, երբ «Վրացական երազանք» կուսակցությունը հայտարարեց իր հաղթանակի մասին՝ հավաքելով 54% ձայն։ ԵՄ գլխավոր դիվանագետ Ժոզեֆ Բորելը կոչ է արել Վրաստանում հետաքննություն իրականացնել այն խախտումների, ճնշումների և վախեցման վերաբերյալ, որոնք ազդում են հասարակության վստահության վրա՝ ընտրական գործընթացի նկատմամբ՝ համաձայն դիտորդների հաղորդած տեղեկությունների։
Օրբանի այս դիվանագիտական «ինքնագործունեությունը» հակասում է ընդհանուր տրամադրություններին՝ տեղի ունենալով մեկ շաբաթ առաջ, մինչ հունգարացի առաջնորդը պատրաստվում էր ընդունել ԵՄ գագաթաժողովը Բուդապեշտում։ Որոշ առաջնորդներ դիտարկում էին հանդիպումը բոյկոտելու հնարավորությունը, չնայած որ սա կլինի ԱՄՆ նախագահական ընտրություններից հետո առաջին դեմառդեմ հանդիպումը։ ԵՄ բարձր պաշտոնյա մեկը, ով խոսել է անանունության պայմանով, նշել է, որ միասնական բացակայությունը միայն կցուցադրի բլոկի ներսում առկա տարաձայնությունները և կշահի Օրբանին։Պաշտոնյայի խոսքով՝ ավելի խելամիտ կլիներ, եթե առաջնորդները մասնակցեին գագաթաժողովին և մեկուսացնեին Օրբանին, միաժամանակ առաջ մղելով ընդհանուր օրակարգը՝ մրցունակության, ԵՄ ընդլայնման և Մերձավոր Արևելքի հարցերի վերաբերյալ։ Սակայն Ռուսաստանի ներկայությունը զգացվում է բլոկի այլ հատվածներում նույնպես։ Բուլղարիայում, որտեղ կիրակի օրը անցկացվեցին 2021-ից ի վեր յոթերորդ ընտրությունները, «Վերածնունդ» ծայրահեղ աջակողմյան կուսակցությունը կրկնում է Կրեմլի տեսակետները։ Կուսակցությունը ցանկանում է, որ երկիրը դուրս գա ՆԱՏՕ-ից և վերջին չորս տարիների ընթացքում քառապատկել է իր աջակցությունը։ Բուլղարիայում այս կուսակցությունը գրեթե երրորդ տեղն է զբաղեցրել՝ զիջելով երկու հիմնական՝ եվրոպամետ կուսակցություններին։ Աճում է տարբեր պրոռուսական և հակաիշխանական կուսակցությունների աջակցությունը, որոնք ստացել են ձայների շուրջ մեկ երրորդը։ Սոֆիայի Դեմոկրատիայի ուսումնասիրման կենտրոնի վերլուծաբան Գորան Գեորգիևը պնդում է, որ տարիներ շարունակ իրավունքի թուլությունն ու համակարգային կոռուպցիան ստեղծել են ցինիզմ և Սևծովյան երկիրը դարձրել պիտանի հող Կրեմլի քարոզչության համար։ Նրա խոսքով՝ այս միտումը տարածվում է նաև ավելի լայն տարածաշրջանային շեղումներում։
Գեորգիևի խոսքով՝ «միջազգային մակարդակում նպատակը ամբողջ ժամանակ շարժվում է դեպի ավելի ավտորիտար և ծայրահեղ պահպանողական քաղաքականություն», որը աջ է մղում ավանդաբար լիբերալ կուսակցություններին։ «Առաջնորդության բացակայությունը ոչ միայն Բուլղարիայում, այլև Եվրոպայում դռներ է բացում նման գաղափարների համար», – հավելել է փորձագետը։
Աղբյուրը՝ Bloomberg
Թարգմանեց՝
Արայիկ Մկրտումյանը