Սա ՆԱՏՕ-ի Վե՞րջն Է

Բադրիսը հույս ունի, որ սա «մյունխենյան պահը» չէ, ինչպես 87 տարի առաջ: «Այն, որ մենք նշեցինք 1938 թվականը, ցույց է տալիս, որ մենք տեղյակ ենք այս մասին։ Այո՛, վտանգ կա, որ որոշ տարրեր կարող են կրկնվել, բայց մենք նաև տեսնում ենք, թե ինչպես կարելի է խուսափել դրանից, ասաց նա։ Եվ դա անելու համար բոլոր դաշնակիցները պետք է կիսեն «իրավիճակի ծանրությունը, որը մենք բախվում ենք», եթե նրանք ցանկանում են պահպանել ՆԱՏՕ-ն:

Politico

«Մենք այժմ դաշինք ունենք Ռուսաստանի նախագահի, ով ցանկանում է ոչնչացնել Եվրոպան, և Ամերիկայի նախագահի միջև, որը նույնպես ցանկանում է ոչնչացնել Եվրոպան», – ասում է դիվանագետներից մեկը:
Դոնալդ Թրամփը Ուինսթոն Չերչիլի երկարամյա երկրպագուն է։ Բայց ի՞նչ կասեր պատերազմի ժամանակաշրջանի Մեծ Բրիտանիայի լեգենդար առաջնորդը 2025 թվականին Մյունխենի անվտանգության համաժողովի մասին:
«Ձեզ ընտրություն է տրվել պատերազմի և անպատվությանւ միջև. Դուք ընտրում եք անպատվությունը, և դուք կստանաք պատերազմ»: Սրանք Չերչիլի խոսքերն էին, երբ այն ժամանակվա վարչապետ Նևիլ Չեմբերլենը լքեց Բավարիայի այս քաղաքը 87 տարի առաջ՝ բռնելով մի թղթի կտոր, որը պարզվեց, որ անիմաստ է:
Արդյո՞ք սա կլինի Չերչիլի պատասխանը Ուկրաինայում հակամարտությունը դադարեցնելու Թրամփի ցանկությանը այնպիսի պայմաններով, որոնցից Կիևը և նրա եվրոպացի դաշնակիցները վախենում են, և որը օգուտ կբերի Մոսկվային և կնշանակի միայն մեկ այլ մեծ պատերազմ ապագայում: Այստեղ եվրոպացիների շուրթերին է «հանդարտեցում» բառը, և պատմականորեն ավելի զգայուն մարդկանց համար, ինչպիսին է Մեծ Բրիտանիայի պաշտպանության նախկին նախարար Բեն Ուոլեսը, Մյունխենի 1938 թվականի արձագանքները ակնհայտ ելակետ են թվում:
Երբ եվրոպացի պաշտոնյաները մեկնում են Մյունխենի գագաթնաժողովին, նրանք դեռ անհանգստացած են Թրամփի 90 րոպեանոց հեռախոսազրույցից Վլադիմիր Պուտինի և ԱՄՆ պաշտպանության նախարար Փիթեր Հեգսեթի հետ շաբաթվա կեսին Բրյուսելում ունեցած ելույթից: Հոգսեթի ամենաուշագրավ և սահմռկեցուցիչ հայտարարությունն այն նախազգուշացումն էր, որ «իրականությունը» թույլ չի տա ԱՄՆ-ին լինել Եվրոպայի անվտանգության երաշխավորը։ Այսինքն՝ ոչ մի ամերիկյան աջակցություն։
Ինչպես ԱՄՆ-ում, Եվրոպայում ևս Թրամփի վարչակազմի անհողդողդ, ցնցող և ակնածանքով հայտարարությունները նույնպես ապշած ու ապակողմնորոշված ​​են թողնում, ինչն, անկասկած, ռազմավարական մտադրությունն էր: Նրանք շփոթեցնում են հակառակորդներին և քննադատներին՝ նրանց քիչ ժամանակ տալով շունչ քաշելու և վերակողմնորոշվելու համար:
Գագաթնաժողովին ներկա ամերիկացի օրենսդիրները փորձեցին հանգստացնել անհանգստացած Եվրոպային, թեև առանց մեծ հաջողության: Նրանց թվում էր սենատոր Ռոջեր Ուիկերը՝ Սենատի Զինված ծառայությունների ազդեցիկ հանձնաժողովի նախագահ, ով POLITICO-ին ասել է, որ պաշտպանության նախարար Հեգսեթը Բրյուսելում « սխալ» է թույլ տվել. «Ես չգիտեմ, թե ով է գրել այդ ելույթը, բայց Թաքեր Կառլսոնը կարող էր գրել այն: «Կարլսոնը հիմար է»,- ասաց նա՝ վստահեցնելով, որ Թրամփն իր շրջապատում շատ լուրջ մարդիկ ունի, որոնց կարծիքները նա լսում է։
Վիկերը նաև նշել է, որ Հոգսեթն արդեն հետ է կանգնել իր որոշ կոշտ հայտարարություններից, բայց խոստովանել է, որ դեռ չի արել դա, երբ խոսքը գնում է այն մասին, որ Եվրոպան կորցրել է ԱՄՆ անվտանգության երաշխիքները, ինչը խաթարում է ՆԱՏՕ-ի 5-րդ հոդվածը, որը դաշինքի անդամներին պարտավորեցնում է կոլեկտիվ պաշտպանությանը: Եվ այս արտահայտությունն է, առավել քան ցանկացած այլ, ստիպում եվրոպացիներին ատամները կրճտացնել, ինչպես նաև այնպիսի կոպիտ արտահայտություններ, ինչպիսիք են. «Մի սխալվեք, նախագահ Թրամփը ոչ մեկին թույլ չի տա քեռի Սեմին վերածել «Քեռի կաթնակերի»:
«Թրամփի անմիջական մոտեցումը Պուտինին, զուգորդված պաշտպանության նախարար Հեգսեթի ուղերձով Բրյուսելում դաշնակիցներին, որ ԱՄՆ-ը կանխարգելիչ կերպով համաձայնում է Ռուսաստանի որոշ հիմնական պահանջներին նախքան բանակցությունները սկսելը, կրկնակի հարված է ոչ միայն Ուկրաինային, այլև Եվրոպայի ապագային», – ասում է Քեյր Ջայլսը Chatham House-ից: «[Համաձայնություն], որ ագրեսորը կարող է պահել գրավված տարածքը խաղաղության խնդրանքի դիմաց. 1938-ի հետ զուգահեռները կարող էին ավելի պարզ լինել, եթե Թրամփը նոտա տար և ասեր, որ Պուտինը վստահեցնի նրան, որ այլևս տարածքային հավակնություններ չունի Եվրոպայում»: Մինչդեռ փոխնախագահ Ջ.Դ.Վենսի մյունխենյան ելույթը, որը կենտրոնացած էր Եվրոպայում ժողովրդավարական պրակտիկաների քննադատության վրա, ոչ մի կերպ մեղմացնում եվրոպական կամ ՆԱՏՕ-ի կողմնակից ամերիկյան մտահոգությունները:
Ելույթն ընդունվեց ստոյիկորեն՝ միայն երբեմն-երբեմն ծափահարություններով և մի քանի քաղաքավարի գլուխ ցնցումներով, երբ նա խոսեց միգրացիայի մասին՝ որպես եվրոպական քաղաքակրթության համար սպառնալիք:
«Եվրոպայում ինձ ամենաշատը անհանգստացնող սպառնալիքը Ռուսաստանը չէ: Ոչ Չինաստանը, ոչ այլ արտաքին դերակատար: «Ինձ անհանգստացնում է ներսից եկող սպառնալիքը»,- ասել է նա։
«Մտածեք մի մարդու խիզախության մասին, ով վազեց այն մարդու կողքին, ով ոգեշնչեց 2020 թվականին մեր Կոնգրեսի դեմ ապստամբությունը, որպեսզի գա Եվրոպա և ասի. «Դուք, տղաներ, խնդիր ունեք ժողովրդավարության հետ», – ասում է ամերիկացի նախկին դիվանագետ Մայքլ Մաքֆոլը:
Վանսը նույնպես անտեսեց սենյակում գտնվող փղին՝ Ուկրաինայի հակամարտությունը։ «Նա կարող էր օգտագործել այս ելույթը բանակցություններում իրենց դիրքորոշումը ճշտելու համար, բայց նախընտրեց չանել։ «Այս ելույթը նախատեսված էր տանը գտնվող մարդկանց համար, այլ ոչ թե գագաթնաժողովի մարդկանց համար»,- հավելել է Մաքֆոլը։
Երեք տարի առաջ Ուկրաինայի վրա Ռուսաստանի հարձակումը կարծես ՆԱՏՕ-ը դարձրեց ավելի համապատասխան կազմակերպություն, քան նախկինում էր. հետսառը պատերազմից հետո աշխարհում իմաստի փնտրտուքը անհետացավ:
Սակայն այստեղ՝ գագաթնաժողովի առաջին օրը, դժվար էր սասանել այն զգացումը, որ ականատես ենք լինում պառակտման սկզբին։ Իհարկե, Թրամփի առաջին ժամկետի գագաթնաժողովները նույնպես հետևում էին «ԱՄՆ-ն ընդդեմ Եվրոպայի» սկզբունքին, սակայն նրա ազգային անվտանգության նախկին թիմը հարթեց ամեն ինչ։
Եվրոպայի համար Միացյալ Նահանգները մնում է բացառիկ, դժվարին ժամանակներում անփոխարինելի։ Էլ ո՞ւմ դիմենք հիմա։ Գուցե ինքներս մեզ:
Գերմանացի նախկին դիվանագետ Վոլֆգանգ Իշինգերը POLITICO-ին ասել է, որ «գուցե Եվրոպային պետք է հարվածել թեյզերին», որպեսզի դառնա ավելի հեռանկարային և ինքնավստահ: Նրա դիրքորոշումն այն է, որ եվրոպացի առաջնորդներն իրենք են մասամբ մեղավոր այն իրավիճակի համար, որով նրանք այժմ ողբում են: Նրանք բավականաչափ նախազգուշացում ունեին այն մասին, թե ինչ կարող է ենթադրել ԱՄՆ երկրորդ ժամկետը, սակայն նրանք չափազանց դանդաղ էին մեծացնում իրենց պաշտպանական ծախսերը և անդրատլանտյան բեռի բաժինը:
Լիտվայի արտաքին գործերի նախարար Կեստուտիս Բուդրիսը համաձայն է, որ Եվրոպան դանդաղ է գործել։ «Մենք իսկապես ուշացել ենք։ Մենք պետք է ոտքի կանգնենք և ցույց տանք, որ ունենք իրական պաշտպանություն, որ պատրաստ ենք, ընդունակ և պատրաստված ենք պայքարելու»,- ասել է նա POLITICO-ին։
Բայց Բադրիսը հույս ունի, որ սա «մյունխենյան պահը» չէ, ինչպես 87 տարի առաջ: «Այն, որ մենք նշեցինք 1938 թվականը, ցույց է տալիս, որ մենք տեղյակ ենք այս մասին։ Այո՛, վտանգ կա, որ որոշ տարրեր կարող են կրկնվել, բայց մենք նաև տեսնում ենք, թե ինչպես կարելի է խուսափել դրանից, ասաց նա։ Եվ դա անելու համար բոլոր դաշնակիցները պետք է կիսեն «իրավիճակի ծանրությունը, որը մենք բախվում ենք», եթե նրանք ցանկանում են պահպանել ՆԱՏՕ-ն:
Բայց մյուսները զարմանում են, թե արդյոք դա շատ ուշ է և վախենում են, որ Թրամփի վարչակազմը ոչ թե ընկեր է, այլ թշնամի:
ԵՄ բարձրաստիճան դիվանագետներից մեկը, որը ցանկացել է անանուն մնալ, ասել է. «Մենք այժմ դաշինք ունենք Ռուսաստանի նախագահի, ով ցանկանում է ոչնչացնել Եվրոպան, և Ամերիկայի նախագահի միջև, որը նույնպես ցանկանում է ոչնչացնել Եվրոպան»:
«Անդրատլանտյան դաշինքն ավարտված է»,- կարծում է նա։

Աղբյուրը՝
https://www.politico.eu/article/munich-security-conference-is-this-the-end-of-nato-trump-vance-europe-united-states/

Թարգմանեց՝
Արայիկ Մկրտումյանը