«Կա մեծ հակասություն Պուտինի հայրենասիրության միջև՝ ով իրեն տեսնում է որպես Արևմուտքի դեմ հավերժ պայքարի կրող, և սովորական մարդկանց հայրենասիրության միջև։ Մարդիկ չեն հասկանում այս պատերազմի պատճառները։ Նրանք դա տեսնում են որպես Պուտինի պատերազմ»։
The Times
The Times․ Պուտինի պարանոյիկ հայրենասերները — ինչու՞ են ռուսները վախով վերաբերվում նրա դաժան պատերազմին ։
Նույնիսկ ամենաանհրաժեշտ ֆինանսական վճարները չեն կարող համոզել ռուսներին վտանգել իրենց կյանքը բանակում։
Բազմահարկ շենքի վերին հարկից Ալեքսանդրը լսում է հայրենասիրական երգեր, որոնք հնչում են ամբողջ Մոսկվայում։ Նա տեսնում է ռուսական և խորհրդային դրոշներ, որոնք կախված են լուսավորման սյուներին։ Նա հետևում է համազգեստով մարդկանց, որոնք քայլերթ են փորձում մայրաքաղաքի կենտրոնական փողոցներում։
Քաղաքը պատրաստվում է նշելու նացիստական Գերմանիայի նկատմամբ հաղթանակի 80-ամյակը, և Ալեքսանդրի տան մուտքի մոտ հայտնվել է գովազդ՝ կոչ անելով կամավորագրվել ծառայության այն նույն մարտի դաշտերում, որտեղ 1940-ականներին Կարմիր բանակը կռվում էր Վերմախտի դեմ։
Թեև նախագահ Պուտինը ձգտում է զուգահեռներ անցկացնել Խորհրդային Միության պայքարի և իր ներկայիս՝ Ուկրաինայում տարվող՝ «դենացիֆիկացման» հորինված արշավի միջև, այդ գովազդը հիշեցնում է երկու հակամարտությունների անվիճելի տարբերության մասին։
Եթե երբեմնի միլիոնավոր խորհրդային քաղաքացիներ կամավոր կռվում էին՝ պաշտպանելու հայրենիքը զավթիչներից, ապա Պուտինի բանակն այսօր հիմնականում վարձկաններ են՝ նրանք, ովքեր պատրաստ են վտանգել կյանքը հանուն անձնական շահի։
Ալեքսանդրի տան գովազդը առաջարկում է սկզբնական վճարում՝ 1,9 միլիոն ռուբլի և տարեկան աշխատավարձ՝ 5,2 միլիոն ռուբլի նրանց համար, ովքեր կհասցնեն այդքան երկար ապրել։
Մի երկրում, որտեղ միջին աշխատավարձը քիչ է 90 000 ռուբլուց մեկ ամսվա համար, սա հզոր ֆինանսական խթան է։ Իսկ Կրեմլը պարբերաբար բարձրացնում է այդ գումարները՝ բավարարելու զինուժի շարունակական պահանջարկը առաջնագծում։
Ուկրաինայի հետախուզության տվյալներով՝ Ռուսաստանը նաև հավաքագրել է 140 000-ից 180 000 բանտարկյալ, որոնք ստորագրել են մարտական մասնակցության պայմանագիր՝ ազատության դիմաց։
«Մարդիկ հասկանում են, որ պատերազմ գնալը գիտակցված ֆինանսական որոշում է։ Այդ պատճառով, երբ որևէ ծանոթ զոհվում է այնտեղ, մարդիկ կարող են ափսոսալ նրա մահվան համար, բայց դա չեն դիտարկում որպես մեծ հերոսություն հանուն հայրենիքի», — ասել է քաղաքական վերլուծաբան և Re: Russia նախագծի հիմնադիր Կիրիլ Ռոգովը։
Միևնույն ժամանակ առօրյա կյանքն ավելի ու ավելի է միլիտարիզացվում։ Չնայած նավթից ստացվող եկամուտների անկմանը և բյուջեի աճող դեֆիցիտին, այս տարի Կրեմլը կրկնապատկել է «Յունարմիայի»՝ ռազմական երիտասարդական շարժման ֆինանսավորումը, որը ծառայում է իբրև գաղափարական մշակման գործիք։
Այսօր պետական տոն հանդիսացող Հաղթանակի օրը ավելի շատ դարձել է ժամանակակից Ռուսաստանի ուժի ցուցադրություն, քան անցյալի հիշատակ։
«Ես արդեն 10 տարի է՝ անտեսում եմ այդ օրը։ Մանկությունս Հաղթանակի օրը վետերանների տոն էր։ Այժմ դա դարձրել են գլխավոր քարոզչական օր», — ասում է Ալեքսանդրը։Դժվար է վստահաբար ասել, թե որքանով է այդ քարոզչությունը հաջող ձևավորում հասարակ ռուսների գիտակցությունը։
«Լևադա-կենտրոնը», Ռուսաստանում գործող խոշորագույն անկախ սոցիոլոգիական կազմակերպությունը, վերջին երեք տարում մշտապես հաղորդում է ռազմական գործողությունների բարձր աջակցության մասին՝ հարցվածների 70-ից 80 տոկոսը հայտարարում է, որ աջակցում է ռուսական զորքերի գործողություններին Ուկրաինայում։ Այս հարցումների վավերականությունը, ինչպես նաև դրանց ցույց տված Պուտինի բարձր աջակցության մակարդակը, կասկածի տակ է դրվում՝ հաշվի առնելով տոտալիտար պետությունում կարծիքի ազատ արտահայտման վտանգը։ Այլ ցուցանիշներ, օրինակ՝ ծանր հանցագործությունների աճը, որը հասել է վերջին 15 տարվա առավելագույնին, ինչպես նաև վերջին շրջանում ալկոհոլի սպառման նվազման հակառակ միտումը, նույնպես վկայում են հասարակության լարվածության մասին։
Ռոգովի կարծիքով, հասարակության ամենամեծ հատվածը նրանք են, ովքեր ընդհանուր առմամբ աջակցում են պատերազմին, բայց «չեն զգում որևէ պատասխանատվություն դրա համար»։ «Կա մեծ հակասություն Պուտինի հայրենասիրության միջև՝ ով իրեն տեսնում է որպես Արևմուտքի դեմ հավերժ պայքարի կրող, և սովորական մարդկանց հայրենասիրության միջև։ Մարդիկ չեն հասկանում այս պատերազմի պատճառները։ Նրանք դա տեսնում են որպես Պուտինի պատերազմ», — ասում է նա։
Վերջին երեք տարիներին սոցիոլոգ Մարինան շրջել է Ռուսաստանում՝ հարցումներ անցկացնելով մարդկանց հետ Ուկրաինայում հակամարտության իրենց ընկալման վերաբերյալ՝ «Հանրային սոցիոլոգիայի լաբորատորիա» նախագծի շրջանակում։ Նախագծի վերջին զեկույցում, որի համար հետազոտողները այցելել էին Բուրյատիայում, Ուրալում և Կրասնոդարի երկրամասում գտնվող երեք գավառական քաղաքներ, նշվում է, որ, հակառակ պետության բոլոր ջանքերին, մարդիկ գնալով ավելի անտարբեր են դառնում կոնֆլիկտի նկատմամբ։ «Ընդհանուր տարածված կարծիքին հակառակ՝ հասարակության արագ միլիտարիզացման վերաբերյալ, մենք տեսնում ենք, որ պատերազմը դառնում է սովորական և, հետևաբար, անտեսանելի իրականության մաս», — ասվում է զեկույցում։ Բուրյատիայում հարցված մյուս անձինք, որտեղ զորակոչը եղել է հատկապես զանգվածային, հաստատել են զուտ ֆինանսական մոտեցումը, պատերազմ մեկնելը կոչելով պարզապես «գործուղում»։
Հարցին, թե ինչու են մարդիկ դարձել ավելի անտարբեր այս հակամարտության հանդեպ, Մարինան պատասխանել է․ «Մարդիկ հասկանում են, որ ոչինչ չեն կարող փոխել, իրենցից ոչինչ կախված չէ, ուստի որոշել են դրա մասին չմտածել»։ Նշանակալից է, որ նման աճող ապատիա դրսևորում են նաև նրանք, ովքեր նախկինում դեմ էին պատերազմին, հավելում է նա։
Աղբյուրը`