Վերջ Տալ Երկնային Հայաստանին

Իսկ ովքե՞ր են շահում Ռուսաստանի և երկնային Հայաստանի միջև կապից։ Բոլոր պրոռուսական և պրոերկնային հայկական ուժերը՝ Հայաստանում և Հայաստանի սահմաններից դուրս։ Հայաստանում՝ Էջմիածնից սկսած, ՀՅԴ-ն, Հայաստանի կոմունիստական կուսակցությունը, Սերժ Սարգսյանի Հանրապետական կուսակցությունը, Լևոն Տեր-Պետրոսյանի Հայ ազգային կոնգրեսը (նախկին ՀԺԿ), նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը և Արցախի որոշ հայեր։

Կայծ Մինասյան

(Մաս երրորդ)

Ինչ վերաբերում է Հայ Յեղափոխական Դաշնակցությանը (ՀՅԴ), ապա այն ծառայել է որպես երկնային Հայաստանի աշխարհիկ թևը կամ վրեժխնդիր սուրը՝ իր հիմնադիր Քրիստափոր Միքայելյանի մահից հետո՝ 1905 թվականին։ Նրա մահից հետո Դաշնակցությունը դուրս եկավ քաղաքականության գործնական ոլորտից և պատվեց ինքն իրեն «բարոյական» գաղափարաբանության դաշտով՝ ներքին միասնականությունն ապահովելով ոչ թե գործողությամբ, այլ՝ վերացականության միջոցով։ Այդ կերպ այն ուղղվեց դեպի երկինք՝ մի թռիչք դեպի խորհրդանիշը, քանի որ 1919 թվականին հռչակած «Ազատ, Անկախ և Վերամիավորված Հայաստան» կոչը դարձավ ոչ ավել, ոչ պակաս՝ երկնային Հայաստանի կերպարը։ Այլ կերպ ասած՝ ՀՅԴ-ի «Մեծ Հայաստանը», Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միության (ՀԲԸՄ) «երեք ծովերի Հայաստանի» տեսլականը (որը սկզբնապես վերագրվում է Նուբար փաշային), և Եկեղեցու «Եփեսոսի Հայաստանը» միավորվում են «երկնային Հայաստանի» առասպելական կառուցվածքում։

Արդյո՞ք հնարավոր է իրականություն դարձնել երկնային Հայաստանը։ Ո՛չ, և երեք անգամ՝ ո՛չ․ նախ՝ որովհետև միջազգային հանրությունը դա չի ուզում։ Երկնային Հայաստանը հետապնդելը նշանակում է բախվել համաշխարհային կարգի ուժերի և սահմանափակումների հետ։ Երկրորդ՝ որովհետև երկնային Հայաստանը իդեալ է՝ Երկնքի Թագավորություն, որը հնարավոր չէ հասնել այս աշխարհում, այլ միայն այն հավատացյալների մահից հետո։ Ահա թե ինչու է մնում «ազատություն կամ մահ» նշանաբանը։ Եվ վերջապես, որովհետև հայկական պետությունը՝ իր վերականգնմամբ և ինքնիշխանության հաստատմամբ, լուրջ արգելք է հանդիսանում երկնային Հայաստանի համար։

Եվ ահա մենք այստեղ ենք…

Արդյոք, երկնային Հայաստանը հակադրվում է Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանությանը՞։ Այո՛, և այստեղ ենք հասնում հետխորհրդային Հայաստանի ու նրա սփյուռքյան երկարաձգումների ներկայիս բանավեճի էությանը։ Հայաստանում 1991-ից 2018 թվականներին իշխած ռեժիմները գուցեև ակտիվորեն չէին խաղում երկնային քարտը, սակայն թույլ տվեցին, որ իրենց ներգրավեն երկնային Հայաստանի մթնոլորտ՝ այն, ինչ Նիկոլ Փաշինյանը կոչում է հիշողական Հայաստան կամ պատմական Հայաստան՝ իրական պետական ինքնիշխանության վերականգնման հաշվին։ Այս Երկնքի Թագավորությունը, որը գոյություն չունի և չի կարող ունենալ, քանի որ մերժում է երկրային իրականությունը, արմատապես անհամատեղելի է միջազգային հանրության կողմից ճանաչված՝ ներկա սահմաններով Հայաստանի Հանրապետության հետ։ Այդ Պետությունը պատկանում է մարդկանց ու մեղքի աշխարհին։ Եվ հենց դրա համար այն ներկայացվում է որպես դավաճան և երկնային Հայաստանի թշնամի՝ ինչպես Փաշինյանն է դիտարկվում երկնային Հայաստանի սպասավորների աչքերում, քանի որ նա վտանգում է պղծել իդեալը՝ Հայաստանը հիմնելով թերի, փոխզիջումային և կոռումպացված աշխարհակարգի վրա։

Իսկ ո՞վ է իրականում շահում երկնային Հայաստանից։ Առաջին հերթին՝ Ռուսաստանը, որն իր 18-րդ դարից սկսված Կովկասյան ներկայությամբ հասկացել է, որ իր կայսերական գերիշխանությունն իրականացնելու ամենաարդյունավետ միջոցը երկնային Հայաստանի սպասավորներին շահագործելն է։ Սանկտ Պետերբուրգից մինչև Մոսկվա, Ռուսաստանը քաջալերել է հայերին երազել ու ունենալ երկնային Հայաստան երազելու իրավունք՝ միայն իր սեփական ընդարձակողական շահերը առաջ մղելու նպատակով։ Բայց Ռուսաստանը ոչ միայն վերածում է հայկական երազները մղձավանջների, այլև մերժում է հայերին տալ ամրագրված սահմանների իրավունք՝ որոնք հանդիսանում են ինքնիշխան պետությունների նշանները՝ փոխարենն առաջարկելով միայն ճակատներ՝ կայսրության փոփոխվող սահմանները։ Մոսկվան նրանց ասում է. «Երազիր, փոքրիկ հայ եղբայրս, երազիր Մեծ Հայաստանի մասին, բայց չհամարձակվես քեզ համարել ինքնիշխան, թե չէ կամ կջախջախեմ քեզ, կամ կստիպեմ ուրիշներին դա անել»։

Իսկ ովքե՞ր են շահում Ռուսաստանի և երկնային Հայաստանի միջև կապից։ Բոլոր պրոռուսական և պրոերկնային հայկական ուժերը՝ Հայաստանում և Հայաստանի սահմաններից դուրս։ Հայաստանում՝ Էջմիածնից սկսած, ՀՅԴ-ն, Հայաստանի կոմունիստական կուսակցությունը, Սերժ Սարգսյանի Հանրապետական կուսակցությունը, Լևոն Տեր-Պետրոսյանի Հայ ազգային կոնգրեսը (նախկին ՀԺԿ), նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը և Արցախի որոշ հայեր, ովքեր՝ ռուսասիրությամբ և կրոնական համոզմունքներով, ի վիճակի չեն ինտեգրվել իրական աշխարհին՝ վտանգավոր և փտած, քանի որ մարդը մեղավոր է ամեն ինչի համար, բայց պատասխանատվություն չի կրում ոչնչի համար։ Քանի որ երկնային Հայաստանի պատմության շարժիչ ուժը մարդը չէ, այլ՝ նախախնամությունը։ Նույնը վերաբերում է նաև Հայաստանի Հանրապետության սահմաններից դուրս գործող պրոերկնային հայկական ուժերին՝ Ռամկավարներին, ՍԴՀԿ-ին և ՀԲԸՄ-ին։

Իսկ ի՞նչն է պահպանում երկնային Հայաստանին։ Նրա կողմնակիցները զարգացնում են երևակայական մաքրություն՝ մի աշխարհ, որը դեռ պետք է ստեղծվի, սնվող անդրդվելիությամբ, կրոնական և գաղափարախոսական դոգմերով, և հայերին ուղղված դավադրության տեսություններով։ Նրանք ապրում են վախով ու երկնային բարոյագիտությամբ, որը համընդհանուր էթիկայի կրողներին հաճախ թվում է խորը անբարոյական։ Նրանք ապավինում են սուտին ու անգիտությանը, հայկական վիճակի մենակությանը, երկնային էլիտաների անպատասխանատվությանը և մի աշխարհայացքի, որն հագեցած է հնազանդությամբ և մանեկենական բացարձակություններով։ Հիշողությունը զենք է դարձել, անվստահությունը՝ սրբացված, իսկ անհասանելի տարածքային հավակնությունները բարձրացվել են մարդու իրավունքներից վեր՝ քանի որ կրկին, մեղավորն անձամբ մարդն է։

[Շարունակելի]