ԼՂԻՄ պատվիրակությունը որտե՞ղ է հանդիպել Ադրբեջանի նախագահ Մութալիոբովին: Պաշտոնապես հանդիպման վայր անվանվում է Բաքուն: Որոշ տեղեկություններով՝ ԼՂԻՄ պատվիրակությունը եւ Ադրբեջանի նախագահը հանդիպել են Կիրովաբադում՝ ԽՍՀՄ ԶՈՒ 4-րդ բանակի դեսանտային դիվիզիայի տարածքում:
Վահրամ Աթանեսյան
Մաս 9
1991 թվականի հուլիսը Լեռնային Ղարաբաղում «Կոլցո» ռազամագործողության անցկացման ամենածանր ամիսն էր: Գրեթե ամեն օր մարզի հայկական բնակավայրերում անցկացվում էին «անձնագրային ռեժիմի ստուգումներ»: Դրված էր խաղաղ բնակչությանն ահաբեկելու, նրա համար կյանքի անտանելի պայմաններ ստեղծելու եւ բռնատեղահանության ենթարկելու հստակ նպատակ:
Ադրբեջանի ՆԳՆ հատուկ նշանակության ջոկատներն արդեն գործում էին ազատորեն: Խորհդային զինվորականների աջակցությամբ նրանց հաջողվել էր բռնատեղահանել Բերդաձորի ենթաշրջանը: Տեղական ինքնապաշտպանական ուժերի մի խումբ մարտիկներ ձերբակալվել եւ տեղափոխվել էին Շուշի: Նույն օրերին բռնատեղահանության էր ենթարկվել Հադրութի շրջանի տասնչորս հայկական գյուղ:
Ստեղծված իրավիճակում ինքնավար մարզի ապագայի համար պատասխանատվությունը կրկին ստանձնում է մարզային խորհրդի գործկոմը, որի նախագահի պաշտոնակատար է նշանակվում Լեոնարդ Պետրոսյանը: Խորհրդային եւ Ադրբեջանի ՊԱԿ-ը, նրա մարզային վարչությունն այդ շրջանում հանրության շրջանում տարածում են լուրեր, որ «մարզի իշխանությունը համագործակցում է Բաքվի հետ»:
Հուլիսի 19-ին գումարվում է Լեռնային Ղարաբաղի մարզային խորհրդի նիստ: Թաթուլ Հակոբյանը «Ղարաբաղյան օրագիր. կանաչը եւ սեւը» գրքում մեջբերում է Օլեգ Եսայանին. «Քննարկվել է մեկ հարց՝ համաձայնե՞լ Ղարաբաղում Ադրբեջանի նախագահի ընտրությունների անցկացմանը: Բաքու բանակցությունների մեկնելու առաջարկ արել էր Մոսկվան»: Եսայանը հավաստիացնում է, որ ինքը կողմ է եղել Բաքվի հետ բանակցություններին, բայց պատվիրակության կազմում ընդգրկվելու առաջարկից հրաժարվել է:
ՀՅԴ-ական Գեորգի Պետրոսյանը հիշել է, որ ինքը Բաքու ղարաբաղյան պատվիրակություն ուղարկելուն կտրուկ դեմ է եղել: Նա հիմնավորել է, որ նման քայլը նշանակում է համաձայնել, որ Ադրբեջանի միջամտի Լեռնային Ղարաբաղի ներքին գործերին: Օլեգ Եսայանի ասելով՝ հարցի քննարկմանը տեղյակ են եղել «Շարժման քաղաքական առաջնորդներ Ռոբերտ Քոչարյանը եւ Սերժ Սարգսյանը»:
Զորի Բալայանը Թաթուլ Հակոբյանին ասել է, որ Բաքու ղարաբաղյան պատվիրակություն գործուղելու եւ Ադրբեջանի նախագահ Մութալիբովի հետ բանակցություններ վարելու գաղափարն «ընդւունել է նաեւ Շարժման ընդհատակը»: Ըստ որոշ տեղեկությունների՝ հարցը քննարկվել է նաեւ Հայաստանի Գերագույն խորհրդում:
Այսպես, թե այնպես՝ պատմական փաստ է, որ Լեռնային Ղարաբաղի պատվիրակությունը, որ գլխավորում էր մարզգործկոմի նախագահ Լեոնարդ Պետրոսյանը, հուլիսի 20-ին բանակցություններ է վարել Ադրբեջանի նախագահ Մութալիբովի հետ եւ համաձայնել ԽՍՀՄ սահմանադրության համաձայն Լեռնային Ղարաբաղում իշխանությունը վերականգնելու տարբերակին:
ԼՂԻՄ պատվիրակությունը որտե՞ղ է հանդիպել Ադրբեջանի նախագահ Մութալիոբովին: Պաշտոնապես հանդիպման վայր անվանվում է Բաքուն: Որոշ տեղեկություններով՝ ԼՂԻՄ պատվիրակությունը եւ Ադրբեջանի նախագահը հանդիպել են Կիրովաբադում՝ ԽՍՀՄ ԶՈՒ 4-րդ բանակի դեսանտային դիվիզիայի տարածքում: Ամեն դեպքում, ղարաբաղյան պատվիրակության անդամների անվտանգությունն ապահովել են խորհրդային ՊԱԿ-ը եւ Արտակարգ դրության շրջանի զինվորական պարետությունը: Նրանք էլ նույն օրն իրենց գործակալական ցանցի միջոցով տեղեկություն են տարածել, որ «մարզկոմի նախկին առաջին քարտուղար Պողոսյանի նախաձեռնությամբ տեղի է ունենում դավաճանություն»: Շիկացած մթնոլորտում «պայթյունն» այլեւս դառնում է անխուսափելի:
(Շարունակելի)