Այժմ սկսվել է հակառակ գործընթացը՝ ազատագրում Կտրիճ Ներսիսյանի համակարգից և օտար գործակալական ազդեցությունից։ Թումասյանը հայտարարեց, որ այն քահանաները, ովքեր աջակցում են Ներսիսյանին, մասնակցում են հակապետական դավաճանությանը։ Նրա համոզմամբ՝ եկեղեցու ազատագրումը Կտրիճ Ներսիսյանից նշանակում է նաև հայկական պետության ազատագրում օտար ազդեցություններից։
Գեորգի Թումասյան
Armtimes.com-ը զրուցել է միջազգային հարցերի մասնագետ Գեորգի Թումասյանի հետ։ Զրույցի ընթացքում քննարկվել են իշխանություն-եկեղեցի հարաբերությունները, Արամ քահանա Ասատրյանի կարգալույծ արվելն ու այլ հարակից հարցեր։
Գեորգի Թումասյանը նշեց, որ տեղի ունեցած գործողությունները բացահայտ ցույց են տալիս, թե ինչպիսի համակարգ է ձևավորվել Կտրիճ Ներսիսյանի և իր փոքրիկ խմբակի կողմից՝ գրավելով եկեղեցին։ Նա ասաց, որ Տեր Արամ քահանա Ասատրյանի ճշմարիտ դիրքորոշումն ու ճշմարտությունն ասելը պատճառ դարձան նրան կարգալույծ անելու փորձին, սակայն ընդգծեց, որ Կտրիճ Ներսիսյանն է փաստացի գահընկեց և կարգալույծ արված է ազգի կողմից։ Թումասյանի համոզմամբ՝ հայ առաքելական եկեղեցու ազատագրման գործընթացը սկսվել է և անցնում է գործնական փուլ՝ Հովհանավանքի ազատագրմամբ։ Իշխանությունների արձագանքը կարևոր է, հատկապես վարչապետի հայտարարությունը, ով նշել էր, որ եկեղեցիները և տաճարները պատկանում են պետությանը։ Թումասյանը կարծում է, որ սա կարևոր քայլ է՝ կանխելու համար Կտրիճ Ներսիսյանի կողմից եկեղեցու քաղաքական օգտագործումը։ Նա նաև հավելեց, որ քաղաքացի Սամվել Հովհաննիսյանի, այսինքն՝ Նաթան արքեպիսկոպոսի մասնակցությունը քննության տակ է, և հաջորդը լինելու է հենց Կտրիճ Ներսիսյանը, քանի որ մասնակցել է քահանային ճնշելու գործընթացին։
Թումասյանը նշեց, որ փորձ է արվել խոչընդոտել կիրակնօրյա պատարագը, քանի որ Հովհանավանքը դառնում է առաջին եկեղեցին, որը ազատագրվում է Ներսիսյանի խմբակից։ Նա ընդգծեց, որ խոսքը ոչ թե եկեղեցու պառակտման, այլ նրա ազատագրման մասին է։ Նրա խոսքով՝ Կտրիճ Ներսիսյանը չի կարող շարունակել պետության հետ խաղեր տալ, քանի որ հայկական պետությունը այլևս չի հանդուրժի այդպիսի մոտեցումներ։Նա բարձր գնահատեց վարչապետի մասնակցությունը սպասվող պատարագին և նշեց, որ սա խորհրդանշական քայլ է՝ պետության և եկեղեցու փոխհարաբերությունների նոր շրջանի համար։ Թումասյանի կարծիքով՝ Ներսիսյանի շրջապատը փորձում է կազմակերպել սադրանքներ, սակայն դա չի հաջողվելու, քանի որ պետությունն ու հասարակությունը միասին են գործելու եկեղեցու ազատագրման ուղղությամբ։ Գարեգին Բ-ն բարդ իրավիճակում է՝ կապված իր «տերերի» ազդեցության հետ, և այդ պատճառով չի կարողանում ինքնուրույն գործել։ Նա համոզված է, որ Կտրիճ Ներսիսյանն ու իր ընտանիքը, հատկապես Նոր Նախիջևանի թեմի առաջնորդ եղբայրը, կապված են օտար ուժային կառույցների հետ։ Ըստ Թումասյանի՝ նրանց նպատակն էր Հայաստանը դարձնել կրոնական պետություն և օգտագործել եկեղեցին որպես քաղաքական գործիք, սակայն այդ ծրագիրը տապալվեց։ Այժմ սկսվել է հակառակ գործընթացը՝ ազատագրում ԿտրիճՆերսիսյանի համակարգից և օտար գործակալական ազդեցությունից։ Թումասյանը հայտարարեց, որ այն քահանաները, ովքեր աջակցում են Ներսիսյանին, մասնակցում են հակապետական դավաճանությանը։ Նրա համոզմամբ՝ եկեղեցու ազատագրումը ԿտրիճՆերսիսյանից նշանակում է նաև հայկական պետության ազատագրում օտար ազդեցություններից։
Թումասյանը պնդեց, որ Գարեգին Բ-ին աջակցող քաղաքական ուժերը՝ նախկին նախագահները, դաշնակցությունը, և այլ քաղաքական խմբեր, կազմում են գործակալական ցանց, որը փորձում է պահպանել հին համակարգը։ Նա ասաց, որ եթե նրանք իսկապես աջակցություն ունենային, վաղուց արդեն իշխանափոխություն կպատահեր, սակայն նման բան չկա։ Արամ Ա կաթողիկոսի դիրքորոշման փոփոխությունը ևս պայմանավորված է դաշնակցության ճնշմամբ և որ դաշնակցությունն իրականում ծառայում է օտար շահերին։ Թումասյանի խոսքով՝ դաշնակցությունն ու բոլշևիկները պատմականորեն գործել են միասին, և այսօր էլ նրանք նույն մեթոդներով փորձում են խոչընդոտել Հայաստանի իրական անկախությանը։
Թումասյանը եզրակացրեց, որ Կտրիճ Ներսիսյանի համակարգը կազմալուծման մեջ է և չի կարող պահպանվել։ Նրա կարծիքով՝ գործակալների դեմ պայքարը Հայաստանի ինքնիշխանության նախապայմանն է, և հենց այդ պատճառով էլ նրանք միավորվել են՝ փորձելով փրկել իրենց և իրենց ձեռք բերած ազդեցությունը։ Այս պայքարը միայն եկեղեցական չէ, այլ պետական, և ընդգրկում է ազգային անվտանգության հարցեր։ Թումասյանը ասաց, որ Տեր Արամի և մյուս արդար քահանաների անվտանգությունը պետք է երաշխավորի ազգային անվտանգության ծառայությունը, քանի որ նրանց գործունեությունը ուղղված է պետության շահերին։ Կիրակի օրվա պատարագը լինելու է եկեղեցու ազատագրման խորհրդանշական սկիզբը, և կոչ արեց բոլորին մասնակցել այդ օրին՝ որպես ազգային միասնության և հոգևոր վերածննդի խորհրդանիշ։ Թումասյանը եզրափակեց, որ սա ոչ թե պառակտում է, այլ ազատագրման և միասնության գործընթաց, որն անշրջելի է։
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝