Հասարակական հեղինակությունների և միջնորդների դեգրադացիան վերջին տարիներին մեծացել է և այս պահին նման անձնավորություններ, որ կարող են ճեղքել հակամարտությունը, չկան։ Եվ՛ քաղաքական մեծամասնությունը, և՛ եկեղեցին իրենք՝ ինստիտուտներ են, որոնք ունեն տարբեր ռեսուրսներ և ազդեցություններ, և երբ դրանք բախվում են, արժեքային ճգնաժամն ավելի է խորանում։
Արսեն Խառատյան
1inTV-ին զրուցել է արևելագետ, կոնֆլիկտաբան Արսեն Խառատյանի հետ։ Զրույցի ընթացքում քննարկվել են վերջին օրերին ՀԱԵ հետ կապված մի շարք աղմկալի թեմաներ։
Արսեն Խառատյանը ասաց՝ կիրակի օրվա առավոտից հետևել է դեպքերի ընթացքին և ծանոթ է նախընթաց դեպքերին՝ ընդգծելով, որ այն դրվագները կարևոր են իրավիճակը ընկալելու համար։ Այն երևույթները, որոնք արտահայտվում են այս պահին, դրսևորում են եկեղեցու ինստիտուցիոնալ ճգնաժամը։ Եթե այս հակամարտությունը դիտարկենք որպես գործող քաղաքական մեծամասնության և եկեղեցու վերնախավի միջև բախում, ապա ընդգծեց, որ այն դեռ գտնվում է ակտիվ կոնֆլիկտի զարգացման փուլում և կողմերն առայժմ պատրաստություն կամ ցանկություն չեն ցուցաբերում լուծումների համար։ Երրորդ կողմի միջնորդության հնարավորություն այս պահին փոքր է՝ նշելով, որ, օրինակ, վեհարանի կամ այլ երկուերորդի առաջարկվող միջնորդությունները դեռ չեն աշխատել՝ և չկա տեսանելի ուղի բանակցությունների կամ իրար հանդիպման համար։
Արսեն Խառատյանը նշեց, որ հրապարակված տհաճ տեսանյութերը ցույց են տալիս անձնական տվյալների և մարդկանց կյանքի խոցելիության բարձր մակարդակը, ինչը չափազանց մտահոգիչ է։ Նման կեղտոտ մեթոդները (հեռարձակվող կոմպրոմատները) խորացնում են խնդիրը և մթագնում հանրային քաղաքականության խաղի կանոնները՝ ընդգծելով, որ այդ մոտեցումը կարող է հանգեցնել ահաբեկչության կամ ֆիզիկական բռնության բռնման վտանգի։ Ինքը չի ցանկանում արդարացնել կողմերի պահվածքը, սակայն ընդգծեց, որ այս ճանապարհով գնալը վտանգավոր է և ավելի խորացնում է ճգնաժամը։
Կոնֆլիկտաբանը դիտարկեց, որ ելքերը դժվար են լուծվում, քանի որ հասարակական հեղինակությունների և միջնորդների դեգրադացիան վերջին տարիներին մեծացել է և այս պահին նման անձնավորություններ, որ կարող են ճեղքել հակամարտությունը, չկան։ Եվ՛ քաղաքական մեծամասնությունը, և՛ եկեղեցին իրենք՝ ինստիտուտներ են, որոնք ունեն տարբեր ռեսուրսներ և ազդեցություններ, և երբ դրանք բախվում են, արժեքային ճգնաժամն ավելի է խորանում։
Արսեն Խառատյանը ասաց, որ, ըստ իրեն, առաջին շահագրգիռ կողմը պետք է լինի եկեղեցին՝ այն ինստիտուտը, որը պետք է ինքն իրենից ձերբազատի այն խոցելիություններից, որոնք նրան օգտագործելի են դարձնում արտաքին շահերի կամ հատուկ ծառայությունների կողմից։ Ներսից ռեֆորմի հույսը փոքր է՝ նշելով, որ խնդիրները արմատացած են և տարիների ընթացքում ձևավորվել են։
Արսեն Խառատյանը նկատեց, որ գործող քաղաքական մոտեցումները հաճախ կարճամիտ և ոչ ծրագրված են՝ նպատակ դնելով անհատական ձերբազատումների, ինչն էլ ավելի վտանգավոր է դարձնում իրավիճակը։ Եթե պետական իշխանությունը թույլ է տալիս ոչ խտրական մեթոդներ՝ այդ թվում անձնական տվյալների բացահայտում և շարժառիթներ, ապա դա հանրությանը, օրենքը և օրինականությունը վտանգում է՝ էլ ավելի վնասելով պետական ինստիտուտի իմիջը։ Ճիշտ մոտեցումը լիներ՝ հարցերը բերվեն իրավական դաշտ՝ քրեական գործեր, հետաքննություններ և դատարաններ, այլ ոչ միայն հանրային քննադատության և համակարգային պատժամիջոցների միջոցով լուծելու փորձեր։ Եթե խնդիրն իսկապես կապված է երրորդ երկրների հատուկ ծառայությունների հետ գործակցությամբ, ապա այդ հանգամանքը պետք է փաստորեն ուսումնասիրվի և իրավարար մարմինների կողմից հանգուցալուծվի՝ այլ ոչ թե վերածվի հանրային պանելային պարշավորության։
Արսեն Խառատյանը նկատեց, որ հանրությունն ունի իր դերակատարությունը՝ եկեղեցու դերակատարությունը վերագնահատելու և ինստիտուտները դարձնելու մարդկանց համար, սակայն ընդգծեց, որ փողոցային կռիվները դժվարացնում են ավելի նրբերանգային և խորը քննարկումների ծավալումը։ Եկեղեցին բնույթի համաձայն կոնսերվատիվ ինստիտուտ է և դժվար է ակնկալել արագ կամ խորը ներքին բարեփոխումներ, հատկապես եթե վերնախավի խնդիրները համակված են տարիների ընթացքում ձեւավորված ինստիտուցիոնալ խոցելիություններով։
Արսեն Խառատյանը եզրափակեց՝ ընդգծելով, որ այսիրավիճակում առկա է էսկալացիա, և քանի դեռ կողմերըչեն գտնում հանդարտության ու օրենքի դաշտումլուծումներ, մենք հավանականորեն կհանդիպենք ավելիխոր հակասությունների, որոնց հետ հետո շատ ավելի բարդ կլինի գործ ունենալ։
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝