Մաս VII
Բոլորը պետության համար և պետությունը բոլորի համար», ահա սա պետք է լինի 21-րդ դարի հայության կարգախոսը։
Կայծ Մինասյան
2020թ.Արցախում (Լեռնային Ղարաբաղում) հայերի պարտությունից հետո հանրային քննարկումներում գոյության
փիլիսոփայական մակարդակի ճգնաժամ է բռնկվել։ Այս փորձնական ժամանակի ստեղծած ցնցումը ստիպել է հայերի,
որպեսզի նրանք ծանր հարցեր սկսեն տալ և փորձել դիմակայել այդ խնդիրներին:
Ուկրաինայի պատերազմի ֆոնին Ադրբեջանի ագրեսիան Հայաստանի դեմ, մի շարք հարցեր է առաջացնում, որոնք
կարելի է կառանձնացնել յոթ կետերով՝ անպատժելիություն, չեզոքություն, օրինականություն, անվտանգություն,
միասնություն, իրականություն և ինքնիշխանություն:
Ինքնիշխանություն
Առաջնահերթությունը պետության կենտրոնականությունն է։ Հայկական ինքնության կառուցումը պետք է պտտվի ոչ թե
ցեղասպանության , այլ ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ շուրջ: Եվ դրանից հետո մնում է ցեղասպանության հարցը ինտեգրել
ինստիտուտներին ու պետական համակարգին: Հայաստանի և Սփյուռքի, Կովկասի և արտերկրի հայերի միջև
անջրպետը հաղթահարելու լավագույն միջոցը պետության հիմքերն ամրապնդելն է, որովհետև պետությունը ոչ մեկին
չի պատկանում, այն բոլոր հայերի տունն է, որտեղից էլ որ նրանք գալու լինեն։. Պետության գործն է արձագանքել
հայկական բոլոր առանձնահատկություններին, ձեռք բերել ինքնիշխանության տարբեր երևույթներ։ Դրան հասնելու
համար պետությունը պետք է լինի ռազմավարական (օրինակ՝ ազգային ծառայություն բոլորի համար՝ տղաների և
աղջիկների համար, ինչպես նաև մեկ ամիս բանակում 18-40 տարեկանների համար, ազգային ռեզերվի և օտարերկրյա
Լեգեոնի ստեղծում): Այս փուլին հասնելու համար պետությունը պետք է համալրվի նոր ինստիտուտներով և դուրս գա
իր հին խորհրդային կմախքից: Ինքնիշխանությունը ընտրություն կատարելն է՝ նահանջել այստեղ՝ ավելի լավ առաջ
գնալու համար մի ուրիշ տեղում, հրաժարվել այստեղից՝ այնտեղ ավելի լավ առաջընթաց գրանցելու համար: Անհատն
ու տարածքը կողք-կողքի են գնում։ Չպետք է ջարդել մեկն ու մեկին, ինչպես հաճախ եղել է մեր պատմության մեջ,
որտեղ տարածքային իրավունքը գերակայում էր ազգերի իրավունքին: Պետությունը դեկարտյան սկզբունք է և ոչ
ֆոլկլորային կամ համայնքային և դրա վիճակը ռացիոնալ է, ոչ էմոցիոնալ: Աշխարհասփյուռ հայությունը պետք է
ինտեգրի պետության հետ կապված բանականությունն ու ռացիոնալությունը։
Հայաստանը միջազգային կարգի անդամ մյուս երկրների նման ինքն իրեն կառավարող պետություն չէ։ Հայաստանը
ինքնիշխան ծառ է, որն ամեն օր պետք է ջրել ազատ աշխատանքի քրտինքի ուժով և հանուն կանխագուշակման
ռազմավարության և կանխարգելման դիվանագիտության։ Դրա համար քաղաքականությունը չի կարելի թողնել
ներկայիս կուսակցությունների և կազմակերպությունների ձեռքում, որոնք մեզ տանում են այնտեղ, որտեղ մենք հիմա
ենք՝ դեպի էքզիստենցիալ դատարկություն: Նրանցից է կախված իրենց «մեծ պայթյունը» կամ ընդմիշտ անհետանալը,
քանի որ նրանց աշխարհն այլևս չի համապատասխանում ներկա ժամանակին: Նրանք փակվում են պատմության մեջ,
նրանք իրականությունից կտրող պատմվածքի գերին են: Աշխարհի մասին նրանց ներկայացումն ավարտվել է՝
Հայաստանը դարձնելով «հիշողության պետություն» կամ կաֆկայական պետություն՝ մեզ մխրճելով մշտական
մղձավանջի մեջ: Իրենց գործն է փոխվել, քանի որ մեզ պետք է պետությանը սպասարկող կուսակցություն, ոչ թե
պետությունից օգտվող կուսակցություններ։ Աշխարհում հայերին պետք է փափուկ ուժ, այլ ոչ թե համայնքային, ետ
քաշված, թշվառ, ստերիլ ու պղտոր, երազկոտ ու չափից դուրս, զոհ ու նվնվացող սփյուռք: Հայերին կյանք ու
փոխանցում է պետք, ոչ թե մահ ու կործանում։ Մի՞թեհայկական գերեզմանոցն արդեն բավարարչափով չի լցվել մեր
ավելորդություններից, մեր կեղծ հաշվարկներից, մեր հավաքական հիմարությունից։
«Բոլորը պետության համար և պետությունը բոլորի համար», ահա սա պետք է լինի 21-րդ դարի հայության
կարգախոսը։