ՔՊ-ն դադարում է լինել «փոքր մարդու» կուսակցություն, և դառնում պետական ապարատի և խոշոր բիզնեսի շահերը սպասարկող կուսակցություն։ ՔՊ կողմից արվող շատ քայլեր (եկամուտների հայտարարագրում, փոքր ու միջին բիզնեսի հարկերի ավելացում, աղբահանության վճարներ, և այլն) ավելացնում են քաղաքացու պարտականությունները և ընդլայնում պետության լիազորությունները։
Միքայել Զոլյան
Հնարավորինս փորձում եմ խուսափել ֆեյսբուքում ինչ-որ բան գրելուց, երկու պատճառով։ Նախ որովհետև այստեղ շատ են ոչ-ադեկվատ տոքսիկ մարդիկ, ովքեր հիմար քոմենթներ են գրում։ Երկրորդ, որովհետև չեմ ուզում, որ լրագրողները հիշեն իմ գոյության մասին և կանչեն հարցազրույցների, ու իմ գործերից ինձ կտրեն։
Այնուամենայնիվ, Գյումրիի ընտրությունների մասին չեմ կարող չգրել։ Նախ, լավի մասին, որն այնքան էլ շատ չէ, բայց կա։
1․ Ընդհանուր առմամբ, որոշ միջադեպերը չհաշված, Գյումրիի ընտրությունը ցույց տվեց, որ Հայաստանում կա իրական ժողովրդավարություն։
2․ Առաջին անգամ Երևանից դուրս տեղի ունեցող ՏԻՄ ընտրությունը հայտնվեց ամբողջ երկրի ուշադրության կենտրոնում։ Սա կարևոր ցուցիչ է։ Այդպես լինում է շատ թե քիչ ժողովրդավարական երկրներում։ Կարծում եմ, ակնհայտ է, որ, օրինակ, Գյանջայի կամ Գոմելի ընտրությունների վրա բոլորը թքած ունեն։
3․ Շնորհակալություն Լևոն Բարսեղյանին՝ նրա խիզախության համար։ Նա շատ է տարբերվում մեր քաղհասարակության զգալի մասից, որն ամբողջ օրը հայհոյում է Նիկոլին, բայց ինքը քաղաքականության մեջ չի մտնում և այլընտրանք չի առաջարկում։ Լևոնը ցույց տվեց, որ ոչ թե պարզապես խոսում է, այլ պատրաստ է գնալ ռիսկի և մտնել խաղի մեջ։ Այն, որ նա պարտվեց, իրեն որևէ ձևով չի նսեմացնում, քանի որ նա արեց այն, ինչ կարող էր։
Հիմա բացասականի մասին, որը շատ ավելի շատ է։ Իհարկե, ողբերգություն սարքել պետք չի, բայց սա լուրջ ազդանշան է։ Մի կողմից կառավարության/ՔՊ-ի, մյուս կողմից՝ քաղհասարակության/մտավորականության համար։ Եթե հետևություններ չարվեն, մեծ հավանականություն կա, որ հաջորդ ընտրությունների արդյունքում հաղթանակ կտանի գողականների, օլիգարխների և ռուսամետների դաշինքը։ Դրա հետևանքները, կարծում եմ, ակնհայտ են՝ լավագույն դեպքում ժամանակի և հնարավորությունների կորուստ, վատագույն դեպքում՝ Հայաստանի վերացում որպես անկախ պետություն։
Սկսենք ՔՊ-ից։ ՔՊ-ն դադարում է լինել «փոքր մարդու» կուսակցություն, և դառնում պետական ապարատի և խոշոր բիզնեսի շահերը սպասարկող կուսակցություն։ ՔՊ կողմից արվող շատ քայլեր (եկամուտների հայտարարագրում, փոքր ու միջին բիզնեսի հարկերի ավելացում, աղբահանության վճարներ, և այլն) ավելացնում են քաղաքացու պարտականությունները և ընդլայնում պետության լիազորությունները։ ՔՊ-ն բավարար ուշադրություն չի դարձնում սոցիալական խնդիրներին։ Կառավարությանը թվում է, որ եթե կա տնտեսական աճ, դա ավտոմատ կհանգեցնի նրան, որ մարդիկ ավելի լավ ապրեն։ Բայց դա այդպես չէ։ Այո, ոմանք օգտվում են տնտեսական աճի արդյունքներից, բայց շատերի կյանքն ավելի է բարդանում։ Հարցրե՛ք Երևանում վարձով ապրող մարդկանց, կամ փակված փոքր բիզնեսների սեփականատերերին։ Ավելին, երբ կոնֆլիկտ է տեղի ունենում «փոքր մարդու» և պետական ապարատի կամ բիզնեսի միջև, ՔՊ-ն այլևս չի պաշտպանում «փոքր մարդուն»։ Երբ ոստիկանները մարդ են ծեծում կամ ակումբ են փակում, ՔՊ-ն ասում է լավ են արել, գործարանում գործադուլ է լինում, ՔՊ-ն ասում է օտար ուժերն են կազմակերպել, և այլն։ Եվ «փոքր մարդը» լավագույն դեպքում հիասթափվում է ՔՊ-ից, վատագույն դեպքում սկսում է պաշտպանություն փնտրել Վարդան Ղուկասյանից (մեկից կամ մյուսից)։
Հիմա՝ քաղհասարակության/մտավորականության մասին։ Այս խավի զգալի մասը այնքան է հիասթափվել ՔՊ-ից, որ մարդիկ առաջնորդվում են «ով ուզում է լինի, միայն թե Նիկոլը չլինի»։ Գյումրիի ընտրությունները ցույց տվեցին, թե ովքեր են այն մարդիկ, ովքեր իշխանության կգան ՔՊ-ի պարտության դեպքում։ Սա, իհարկե, չի նշանակում, որ պետք է բոլորը սկսեն փառաբանել Նիկոլին, բայց երևի արժե, որ փորձեն իրենց քննադատությունը դարձնել ավելի բալանսավորված, թիրախային և կոնստրուկտիվ։ Երբ քաղհասարակության և մտավորականության զգալի մասը կրկնում է ծայրահեղական ընդդիմության նարատիվները, դա ունի երկու բացասական հետևանք։ Նախ դրանով արժեզրկվում են ոչ միայն ՔՊ-ին, այլև հեղափոխությունը, ժողովրդավարությունը, մարդու իրավունքները և նմանատիպ վեհ արժեքներ։ Երկրորդ, շատ քիչ հավանական է, որ ՔՊ-ն պատրաստ լինի ընկալել այնպիսի քննադատություն որը համեմված է քֆուրներով և դավաճանության մեղադրանքներով։ Իսկ, երբ պայմանական Վարդան Ղուկասյանի կուսակցությունը գա իշխանության, նրանք տարբերություն չեն դնելու «նիկոլականների» և «սոռոսականների» միջև։ Բոլորս էլ նույն բանտախցերում ենք նստելու։
ՀԳ․ ես հասկանում եմ, որ յուրաքանչյուր ՏԻՄ ընտրություն ունի իր առանձնահատկությունները, և Գյումրիի արդյունքը մասամբ դրա հետևանք էր։ Բայց, այն ինչ ես ասում եմ, միտումներ են, որոնք ես վաղուց եմ նկատել, պարզապես Գյումրիում ավելի վառ արտահայտվեցին։